Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

ИҲЕС ваколатларининг эволюцияси инсон ҳуқуқлари мақоми ошиши-
нинг умумжаҳон тенденциясини акс эттиради. 
ИҲЕС ўзининг ярим асрлик тарихи давомида мингга яқин ишларни кўриб 
чиқди. Унинг норма ижодкорлик фаолияти натижаси шуни кўрсатмоқдаки, 
Инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги Европа 
конвенцияси нормалари ва унга қўшимча Протоколлари Суднинг қарорларида 
қандай тушунтирилган бўлса, бугун шундай қўланилмоқда.
ЕХҲТ доирасида инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш. 1994 йилнинг охирига 
қадар Европада Хавфсизлик ва Ҳамкорлик Кенгаши (ЕХҲК) номи билан машҳур 
бўлган Европада Хавфсизлик ва Ҳамкорлик Ташкилоти (ЕХҲТ) — бу хавф-
сизлик масалалари билан шуғулланувчи умумевропа ташкилоти ҳисобланади. 
Унинг таркибига Ванкувердан Владивостоккача бўлган географик ҳудудда жой-
лашган 56 аъзо­давлат киради. ЕХҲТ (ЕХҲК)нинг ташкил этилиши 70­йил-
ларда европа давлатлари, АҚШ, Канаданинг ҳукуматлараро кенгашига тўғри 
келади. Кенгаш 1975 йил 1 августда 33 европа давлатлари, АҚШ ва Канада-
нинг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий тизимларидан қатъий назар, инсон ҳуқуқ 
ва эркинликларини ҳурмат қилиш асосида ҳамкорликка интилишини ўзида акс 
эттирган Хелсинки Якунловчи Актини имзолаш билан якунланди. Иштирокчи­
давлатлар инсонлар ўртасида алоқани ривожлантириш, ахборот алмашиш, таъ-
лим, маданият соҳасида алмашув ва ҳамкорлик қилиш йўли билан тинчликни 
мустаҳкамлаш ва халқлар ўртасида ҳамжиҳатлик учун кўмаклашишга қарор 
қилишди. Бундан ташқари, БМТ Уставининг VIII бобига мувофиқ минтақавий 
келишув ҳисобланувчи ЕХҲТ Европада ўз ҳудудида низоларни аввалдан олди-

---

122
ни олиш, бартараф этиш, инқирозларни тартибга солишда бош восита сифатида 
ташкил этилган. ЕХҲТнинг хавфсизликни таъминлашга ёндашуви кўп томон-
лама хусусият касб этади ва ҳамкорликка асосланади.