|
V
q
(j
q
-j) =(P
1
-P
2
)f
0
U holda ishqalanish kuchi e’tiborga olinmaydi;
tenglama asosida
qalqovichdagi bosimlar farqi:
(3)
ΔP – bosimlar farqi, Pa.
Tepadagi tenglama bosimlar farqi qalqovichning hajmi, kesim yuzaga,
qalqovich va muhitning solishtirma og‘irliklariga, ya'ni o‘lchash jarayonida
o‘zgarmaydigan kattaliklarga bog‘liqligini ko’rsatadi. Demak, sarf o‘
l
chanayotgan
bosimlar farqi o‘zgarmas. O’lnayotgan muhitning rotametr devorlari va qalqovich
orasidagi o‘tish tezligi
(4)
bu еrda
v
- o‘tish tezligi, m/s
;
8
(5)
Bu ikki tenglamalarni tenglashtirsak,oraliq oqim tezligiga ega bo‘lamiz;
(6)
Oqimning xalqa oralig
‘
idagi tezligi va uning yuzasi ma’lum bo
‘
lgach
o
‘
lchanayotgan muhitning hajmiy sarfini aniqlash mumkin:
(7)
bu еrda Q
q
– o‘lchanayotgan muhitning hajmiy sarfi, m
3
/soat. Α – sarf
koeffitsienti, bu eksperimental kattalik bo‘lib, suyuqlikning qalqovichga ishqalanish
ta’sirini muhit uyurmasi hosil bo‘lgandagi bosim sarfini nazarda tutadi. Ildiz ostidagi
kattaliklar doimiy bo‘lgani uchun ularni K koeffitsient bilan almashtirish mumkin.
Unda
Q
q
=
a
·
F
·
K (8)
Bu bog
‘
lanish chiziqli bo
‘
lgani sababli rotametrning shkalasi teng bo‘linmali
bo
‘
ladi. Rotametrlarning α sarf koeffitsienti analitik usulda aniqlash qiyin bo
‘
lgan bir
qator kattaliklarga bog‘liq. Shuning uchun har bir rotametr eksperimental ravishda
darajalanadi. Sarf tenglamasiga kirgan barcha kattaliklar darajalanish shartlariga
muvofiq bo
‘
lgandagina shkalaning bu tarzda darajalanishi aniq bo’ladi.
Qalqovichning ustki qismi qiya kesiklar tarzida ishlanadi, shu sababli qalqovich
vertikal o
‘
q atrofida aylanadi. Qalqovich naycha ichida uning devorlariga tegmay
aylanadi, bunda uning sezgirligi oshadi.
9
Shisha naychali rotametrning tuzilish sxemasi kursatilgan. Bu asbob korpus 5
ga ustunlar 4 yordamida urnatilgan konussimon naycha 2 dan iborat. Naycha ichida
pastdan yuqoriga oqadigan suyuqlik yoki gaz oqimi ta’sirida vertikal harakat
qiluvchi qalqovich 1 bor. Asbobning shkalasi 3 bevosita naycha ustida darajalanadi.
Hisoblashlar qalqovichning ustki gorizontal tekisligi bo‟yicha olib boriladi. Shisha
konik naychali rotametrlar suv bo
‘
yicha 3000 l/soat va havo bo
‘
yicha 40 m
3
/soat
o‘lchov chegarasiga; 0,6 MPa (6 kgk/sm
2
) gacha ish bosimiga mo
‘
ljalangan.
3-rasm. Shisha idishli rotametrning korinishi
Rotametrning (bosimlar farqi o‘zgarmas sarf o‘lchagich) sxemasi keltirilgan.
Asbobning o
‘
lchash qismi ichida qalqovich yoki porshen 2 joylahtirilgan vertical
shisha trubka 1 dan iborat. Trubka orqali o‘tayotgan o‘lchanayotgan moddaning
oqimi (suyuqlik yoki gaz) qalqovichni ko
‘
taradi. Qachonki trubka devorlari bilan
qalqovich jismi orasidagi oraliq masofa ma’lum o
‘
lchamga etganda, qalqovichga
ta’sir etuvchi kuchlar o
‘
zaro tenglashadi. Qalqovich esa sarf kattaligiga mos
keladigan ma’lum balandlikda to‟xtaydi.
Oqimda qo
‘
yilgan qalqovichga o'lchanayotgan mahsulotning itarish kuchi F
(N) ta
‘
sir etib, u quyidagi formula orqali aniqlanadi:
(9)
10
bu yerda: V
q
- qalqovichning hajmi, m
3
;
y
q
,y
s
-
qalqovich tayyorlangan
material va o
‘
lchanayotgan mahsulotning solishtirma og
‘
irligi(N/m
3
);
F1 kuchga qarama-
qarshi yo‘nalgan, oqim harakatidan F2 kuch yuzaga keladi:
(10)
bu yerda: S
q
- qalqovichning istalgan joyidagi kesim yuzi, m
2
; Δ
P
-
bosimlar farqi.
Muhitning o‘zgarmas oqimiga mos bo
‘
lgan qalqovichning muvozanat holati
F
1
va
F
2
kuchlar o'zaro teng, ya'ni
F
1
= F
2
=
const bo
‘
lganda ta’minlanadi (bu holda
ishqalanish kuchi hisobga olinmaydi). Demak, qalqovichning istalgan joyining
kesim yuzi o
‘
zgarmas ekan, unda bosimlar farqi ham doimiy bo
‘
ladi. Shuning uchun
ham rotometrlar bosimlar farqi o'zgarmas sarf o'lchagichlar deb nom olgan.
Sarf o
‘
lchagich orqali oqib o
‘
tayotgan mahsulotning sarfi
Q
(m
3
/s) quyidagi
formula bo
‘
yicha aniqlanadi:
(11)
bu yerda: α - mahsulotning sarf koeffitsiyenti;
S
T
-
qalqovich ko
‘
tarilgan ma’lum balandlikka to
‘
g
‘
ri keladigan trubkaning
ko
‘
ndalang kesim yuzi; ρ - o'lchanayotgan moddaning zichligi, kg/m
3
.
3. Induksion sarf o
‘
lchagichlar
Induksion sarf o‘lchagichlarning ishlash usuli tashqi magnit maydoni ta’sirida
elektr o‘tkazuvchi suyuqlik oqimining induksiyalanishi natijasida hosil bo‘lgan
EYUK ni o‘lchashga asoslangan.Induksion sarf o
‘
lchagichlarning sxemasi
keltirilgan. Nomagnit materialdan tayyorlangan quvur 1 dan oqib o
‘
tayotgan
suyuqlik elektromagnit 2 tomonidan yuzaga kelgan magnit maydon kuch chiziqlarini
kesib o‘tadi. Magnit maydon ta’sirida suyuqlik oqimining o
‘
rtacha tezligiga
11
proporsional ravishda elektr yurituvchi kuch hosil bo‘ladi. Bu yerda suyuqlik
oqayotgan quvurning kesimi o
‘
zgarmaydi (doimiy bo'ladi).
Induksiyalangan EYUK quvurning bir xil yo‘nalishdagi ko'ndalang kesimida
o'rnatilgan elektrodlar 3 yordamida qabul qilinadi, EYUK kattaligi kuchaytirilib,
ikkilamchi asbob yordamida o‘lchanadi. Sarf o‘lchagichda ADS (absoblar davlat
sistemasi) dagi har qanday bloklarni o‘lchash imkoniyatiga ega bo‘lib, chiqish
signali 0-5 mA tok kuchiga va 0,02-0,1 MPa ga teng bo
‘
lgan siqilgan havo bilan
ishlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
