|
Umumiy sinflarda tarbiyaviy mashg‘ulotIarni tayyorlash.
Faraz
qilaylik, algoritmik muvofiq bolalar jam oasini o'rganish bosqichi
tugallangan va pedagog m ashg'ulotning m ana shu shaklini tanlagan.
Birinchi navbatda m ashg'ulotning m azm u n i belgilanadi, unga muvofiq
m a z k u r sin f aktual bo'lgan m ashg'ulot m avzusi tanlanadi va m ashg'ulot
g'oyasi ifodalanadi. Pedagog o'zidan fikran shunday deb so'rashi kerak:
« M a z k u r m avzuni ochib berish orqali bolalarga tarbiyaviy ta ’sir
ko'rsatish natijasida nim aga ega b o i i s h n i istavman?» U m um iy sinflarda
tarbiyaviy m a shg'ulotning m azm uni rivojiantirish, t o 'g i i la s h , shakllan
tirish vazifalarini aks ettirishi kerak. Ta’lim berish vazifasi um um iy
vazifalardan biri sifatida namoyon b o iis h i m um kin. B oshqa so4z bilan
aytganda: « . . .haqidagi m a lu m o tla r n i bavon qilish» tarbiyaviy m ash g 'u -
lotning m aqsadi b o iis h i m u m k in emas (vazifalardan biri b o i is h i
mumkin). Pedagog sinfdan tashqari m ashg'ulotning m aqsadi ham da
vazifalarini qanchalik aniq ifodalasa, uning istalgan natijalar haqidagi
tasavvuri ham aniq b o la d i. Faqat shundan keyingina m ash g ‘ulotning
m azm unini, metodlarni, vositalarni tanlashga kirishish m um kin. B unda
m ashg'ulotning mavzusi, m azm u n ig a alohida ahamiyat berib, uning
m aqsadini ifodalashga yondashiladi yoki uni u m u m a n e ’tibordan chetda
qoldiradigan pedagoglar m ahorat bilan ish ko'radilar. Bunday holda
tarbiyaviy ishning m aqsadga yo'naltirilganligi va tizimliligi y o ‘qoladi.
M ashg'ulot modelini tayyorlash natijalari u m u m s in f tarbiyaviy m ash-
g'uloti konspektida aks ettiriladi. U quyidagi tuzilishda b o la d i: M ash-
g 'ulotnm g nomi, m aqsadi, vazifalari, jihozlanishi, o'tkazish shakli.
M ash g fiulotning nom ida sinfdan tashqari m a s hg'ulotning m avzusi
aks ettiriladi. U faqat aks ettirib qolmay, shakl bo‘yicha lo iid a qilib
ifodalangan, jozibali b o ii s h i lozim.
Vazifalar ju d a aniq b o iib , m a z k u r m a z m u n n i aks ettirishi kerak.
Ular universal xarakterda b o im a s lig i lozim. Masalan, «Jonajon shah-
riga m uhabbat uy g ‘otish» vazifasi o‘rniga «Shahar tarixiga qiziqishni
oshirish», «Bolalarda shahar yubileyiga tayyorgarlik ishlariga o'z
hissasini qo'shish istagini uyg'otish», «Bolalarda o l m i s h d a shaharning
m ashhur kishilariga nisbatan hurm at hissi shakllanishiga yordam
berish» kabi vazifalarni qo'yish yaxshi b o la d i. Sinfdan tashqari
105
m a s h g'ulotning jihozlanishiga turli vositalar: qo'llanrnalar, o'yinchoqlar,
videofilmlar, diapozitivlar, adabiyotlar va boshqalar kiradi. Adabiy
m anbaning nom inigina emas, balki uning muallifL nashr etilgan joyi
va yili ko'rsatilishi kerak.
Sinf
m ashg'ulotlari ekskursiya. viktorina,
konkurs, spektakl va hokazo shaklda o'tkazilishi m um kin. B unday
holda m ashg'ulot rejasida uni o'tkazish shakli «M atem atik viktorina»,
«Fantaziyachilar konkursi», «Hayvonot bog'iga ekskursiya» nom i bilan
birlashtiriladi. Agar sinf m ashg'uloti o'zida bironta
0
‘tkazish shakllarini
birlashtirsa, unga bolalarni joylashtirish usuli ko'rsatiladi: aylana,
kom andalar va hokazo. M ashg'ulotning borishida uning m azm uni.
tarbiya m etodlari tavsif etiladi va pedagogning m ashg'ulotni birinchi
shaxs nom idan batafsil, izchillik bilan bayon qilinishdan iborat bo'lishi
yoki (pe dagogning shaxsiga qarab) asosiy m azm uni kartochkalarda
ifodalangan tezisli plandan tashkil topishi m um kin.
M a s hg'ulotning borishini modellashtirishda uning davomivligi
va strukturasini hisobga olish zarur. S inf tarbiyaviy m ashg'u loti
olti yoshlilar uchun 15—20 daqiqadan o'n-o'n bir yoshlilar uchun 1—2
soatgacha davom etishi m um kin. M az m u n i va metodlari bo'yicha
xilma-xil bo'lgan sinf m ashg'ulotlarini samarali o'tkazish m aqsadida
uning asosiy to'rt bosqichdan iborat bo'lishiga amal qilish ma'qul:
1. Tashkiliy qism (0.5 - 3 min.).
Pedagogik maqsad: bolalarni o'quv faoliyatidan faoliyatning boshqa
turiga ko'chirish, ana shu fa o li\at turiga qiziqish, ijobiy his-tuyg'ular
uyg'otish. Tipik xatolar: darsning boshlanishini ay nan takrorlash, uning
vaqt jihatidan uzoq davom etishi.
Tavsiyalar: tashkiliy qismida kutilm agan holatni y u za g a keltirish,
ya'ni topishmoqlar, m uam m oli masalalar, oY in davri, tovush yozuvlari
va hokazolardan foydalanish: bolalarni uyushtirish shakllarini o'zgar-
tirish; boshqa binoga (matematika. tabiatshunoslik, fizika, m usiqa sinf-
lariga, kutubxonaga, m aktab muzeyiga) o'tkazish yoki ularni sinfda
gilam cha istida, aylana shaklda joylashtirish bolalarning darsdan
tashqari faoliyati samarali ko'chishiga yordam beradi. Bu bo'lajak
m ashg'ulotga qiziqish, ijobiy his-tuyg'ular uyg'otadi.
2. K irish qismi (butun m ashg'u lot vaqtining 1/5 qismidan 1/3
qismigacha).
106
Do'stlaringiz bilan baham: |
