Innovatsiya va intergatsiya

K R E A T IV D A R S L A R N IN G M A Z M U N I
VA P S IX O L O G IK Y O N A L IS H L A R I
1-yo6nalish.
Motivlashtirish (hayratlanish, surpriz).
«Hayratlanish - donishmandlikning boshlanishidir» (Suqrot).
Axborotlardan toliqishning oldini olish va o'quvchilarni intellek­
tual faolligini oshirish maqsadidagi izlanishlar yoiidagi muqobil 
usullaridan biri «hayratlanish» yoki boshqacha aytganda, «mo'jiza 
effekti». Hayratlanarli predmetlar bilan to'qnashuv tizimi, ularni yara- 
tilishi haqidagi izlanishlari kichik maktab o'quvchilarining qiziqish va 
faoliyati samaradorligini ta’minlaydi. Motivlashtirish dars jarayonida 
predmetlar timsolida, masalan, bola tafakkurini jumboqliligi, siri va 
favqulodda go'zalligi bilan olib boriladi. Bunday predmetlar turlicha 
boiishi mumkin. Jumladan, oynasi orasiga o'rgimchak kirib qolgan 
soat, ichiga velkanli kema joylashtirilgan butilka va h. k. Bolalar qiziqi- 
shini oshiruvchi oddiy fokuslar. Masalan: quti ichida bir ko'rinib, bir 
ko'rinmaydigan sichqoncha va b.
Bunday jihozlar unutilgan qadimiy o'yinchoqlar vazifasini ham 
bajarishi mumkin. Yog'ochdan yasalgandan cho'qiyotgan tovuq, pianino 
chalayotgan aviq, ayiq bilan obtin arralayotgan dehqon. Bolalarda sovun 
ko'piklarida hosil boiadigan shakllar ham hayrat va qiziqish uyg'otadi. 
Sovun pufagini hosil qiluvchi qismi boigan oddiy ruchka yoki sovun 
pufagidan chiroyli shakllar yasovchi pistolet - avtomat o'yinchogi. 
Obyektning tortishish markaziga asoslangan o‘yinchoqlar: yiqilmas 
matroshkalar, magnit tortishiga asoslangan kamondan o;q otish 
o'yinchoqlari o'quvchilarda kuchli qiziqish uyg'otadi. Bundan tashqari, 
o'yinchoq-boshqotirmalar ham qiziqarlidir.
2-yo‘nalish.
Dasturning mazmuni.
131

---

Dasturning mazmuni boshqa yownalishla.rni tizimli umumlash- 
tirish asosida bir butunlikda ijodiy tafakkurning va fantaziyasining 
rivojlanishiga hamda tasviriy masalalarning nazariy yechimi degan 
jiddiy m ium m oni (G.S. Altmuller) yechishga xizmat qiladi,
Bu yerda shuni hisobga olish kerakki. qivin rnasalalarni yechishda 
yuqori natijalarga er ish ish uchun 3 ta muhim omil mavjud: Qobilivat. 
unkoniyat, individualliklarni og'zaki. matematik va texnik hisoblash. 
o'zlashtirish qobiliyati. abstrakt va murakkab fikrlash natijasidir. Bunday 
qobiliyatlar boshqa kishilar tomonidan ijobiy e’tirof etilishi muhimdir. 
Imkoniyatlar boMani intellektual faol va o'z muammolarini mustaqil hal 
etishdan manfaatdor bolgan, atrofdagi eng yaxshk o'z-o^ziga ishonch 
tug‘diradigan boshlanglch tajribalarni o'zida m uj a s s am lashtiradi. 
Individuallik dastlabki ikki omilning ta’sirini kuchaytirishga. shu bilan 
birga qobiliyatlar shakllanishini qiyinlashtirishga ta’sir qiladi, Ijodkor 
shaxsning shakllanishida uni qurshab turgan muhit ijobiy sharoitni 
yaratishi lozim,