Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

тушунди. Тушундию, тишлари ғижирлаб кетди (Ў.Ҳ.) 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
99
Эпифора – 
инг.
epiphora. Шеърий ва насрий асарларда ифодавийликни 
кучайтириш мақсадида бир ёки бир неча жумланинг сўнгида келадиган сўз 
ёхуд товуш бирикмалари такроридан тузилган нутқ шакли [2]. 
Масалан:
Жувоннинг бутун берган дашноми ҳам бир бўлди-ю, ҳозир 
бодринг узатгани ҳам бир бўлди. (А.Қ.) 
Инглиз ва ўзбек тилларида такрор ифода воситасини таҳлил қилар 
эканмиз, турлича илмий қарашларга дуч келамиз. Жумладан, “Ўзбек тили 
стилистикаси” (А.Шомақсудов ва б.) китобида анафора, эпифора, синтактик 
параллелизм, такрор – ҳар бири алоҳида стилистик фигура сифатида кўриб 
чиқилади [3]. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ўзбек тилида такрорий сўзлар 
бошқачароқ шаклга эга бўлиб, чизиқча билан ёзилади: 
баланд-баланд иморат.
А.Ҳожиевнинг фикрига кўра бир сўзнинг такрори билан такрорий сўз орасида 
фарқ бўлади. Такрорий сўз фақат икки марта қўлланади ва дефис билан 
ёзилади, сўз такрори эса икки ва ундан кўп бор қўлланиши мумкин ҳамда улар 
орасида вергул ишлатилади [4]. Бу фикрга қарши ўлароқ шуни таъкидлашимиз 
мумкинки, такрорий сўзни ҳам такрор таркибига киритиш мумкин. Чунки, ҳар 
икки ҳодисани қўллашдан мақсад фикрни суҳбатдошга таъсирчан, ҳис-
ҳаяжонли тарзда етказиш, маънони кучайтириш. Улар бир хил вазифани 
бажариш учун қўлланса, демак, умумий тарзда ўрганса бўлади. 
Юқоридаги терминлар изоҳидан кўриниб турибдики, улар ҳоҳ товуш, ҳоҳ 
сўз, ҳоҳ гап такрори бўлмасин, барчасининг замирида қайтарилиш, 
такрорланиш ҳодисаси турибди. Фикримизча, бошқа ёндош тушунчаларга 
нисбатан такрор тушунчаси кенг қамровли бўлиб, уларнинг барчасини ўзида 
акс эттира олади. Демак, ўзбек тилида ҳам мазкур тушунчаларни такрорнинг 
турлари (кўринишлари) деб ҳисобласак бўлади. Ўзбек тилида юқорида қайд 
этилган тушунчаларга бағишланган ишлар кам бўлиб, уларнинг айримлари 
ўзбек тили доирасида кўриб чиқилмаган. Мақсадимиз ушбу турларни ўз она 
тилимизга ҳам кенг тадбиқ этиб, унинг имкониятларини янада орттиришдан 
иборат. 
 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
100