Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

Foydalanilgan adabiyotlar 
 
1.O`zbekiston Respublikasi prezidentining Oliy majlis deputatlariga murojaati. 
2.A.Nig`matov, N.Shomuratova. Ekoturizm asoslari.Toshkent. 2002 y. Tu (92-93) 
3.Hamidov O.H., Norchaev A.N. Ekoturizm. - Darslik. – T.: TDIU, 2011. (33-36) 
4.T.Xoldarov, L.Sanaeva.Turizm. Kasb-hunar kollejlari uchun qo`llanma.-T.: 
”IQTISOD - MOLIYA”,2017.(23-26) 
КАСБИЙ ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШДА БЎЛАЖАК 
МУТАХАССИСЛАРНИ ИҚТИСОДИЙ САВОДХОНЛИГИ 
 
Низамова Шоира Исамиддиновна 
п.ф.ф.д. (PhD) 
Тошкент давлат педагогика униерситети 
Ҳозирги жаҳон иқтисодиётининг глобаллашуви шароитида таълим 
муассасаларида сифатли таълим хизматларига бўлган эҳтиёжнинг ортиб 
бориши, бошқарув компетенцияларини ривожлантириш заруратини юзага 
келтирмоқда. Мазкур зарурат таълим тизимида рақобат муҳитини 
ривожлантириш вазифасини қўяди. Шундан келиб чиқиб, дунёнинг таълим 
тизими ривожланган давлатларида таълим соҳасида соғлом рақобат муҳитини 
шакллантириш ва ривожлантириш механизмлари жорий этилмоқда. Шу 
жумладан, Ўзбекистон Республикасида ҳам олий таълимни тизимли ислоҳ 
қилишнинг устувор йўналишларини белгилаш, замонавий билим ва юксак 
маънавий-ахлоқий фазилатларга эга, мустақил фикрлайдиган юқори малакали 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
234
кадрлар тайёрлаш жараёнини сифат жиҳатидан янги босқичга кўтариш, олий 
таълимни модернизация қилиш, илғор таълим технологияларига асосланган 
ҳолда ижтимоий соҳа ва иқтисодиёт тармоқларини ривожлантириш долзарб 
вазифа сифатида қаралмоқда. 
“Дунёда глобаллашув ва рақобат тобора кучайиб бораётган бугунги 
вазиятда барча соҳаларда юксак билимли кадрларни тайёрламасак, 
тараққиётдан ортда қолиб кетишимиз мумкин” [1]. Мамлакатимизда фан, 
таълим-тарбия ва ишлаб чиқариш интеграциясини таъминлаш, олий таълим 
тизимини ривожлантириш, моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, таълим 
шакллари ва мазмуни такомиллаштириш борасида олиб бораётган ислоҳотлар
ўқув жараёни мазмунини такомиллаштиришни талаб этмоқда.
Бугунги кунда иқтисодиёт тармоқлари ва ижтимоий соҳанинг жадал 
ривожлантириши, илмий-интеллектуал ҳамда молиявий ресурсларни тўлиқ 
сафарбар этган ҳолда илмий-инновацион салоҳиятдан кенг фойдаланиш, 
истиқболда илм-фанни мунтазам ислоҳ қилиб боришнинг устувор 
йўналишларини белгилаш, замонавий билимга эга ва мустақил фикрлайдиган 
юқори малакали кадрлар тайёрлаш, илмий инфратузилмани модернизация 
қилиш ишларини сифат жиҳатидан янги босқичга кўтаришга катта этибор 
қаратилмоқда. Шу мақсадда илм-фанни ривожлантиришнинг устувор 
йўналишлари белгиланган: 
-илм-фан соҳасида бошқарув тизимини такомиллаштириш; 
-илм-фан 
ва 
илмий 
фаолиятни 
молиялаштириш 
тизимини 
такомиллаштириш ҳамда молиялаштириш манбаларини диверсификациялаш. 
Бўлажак мутахассислар эгаллаган иқтисодий саводхонлиги фаолияти 
давомида молиялаштириш тизимини такомиллаштириш ва молиялаштириш 
манбаларини диверсификациялашга ёрдам беради. Диверсификация (лот. 
diversifi catio-ўзгариш, хилма-хил тараққиёт) 
–
фаолият соҳалари турининг 
кенгайиши, янгиланиб туришидир. Диверсификация юқори самарадорликка 
эришиш, иқтисодий фойда олиш, мақсадларда амалга оширилади. Бозор 
иқтисодиёти шароити бўлажак мутахассислардан эҳтиёжларни аниқлашни, 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
235
режалаштириш, молиявий таҳлил, буюртмаларни таҳлил қилиш, амалга 
ошириш, натижаларни мониторинг ва таҳлил қилишни талаб этади. Бунинг 
уларда иқтисодий вазиятларни таҳлил қила олиши керак. Касбий фаолият 
давомида иқтисодий билимларнинг ва иқтисодий компетентликнинг нечоғлик 
зарурлиги тўғрисида олимлар томонидан бир қанча ишмий тадқиқот ишлари 
олиб борилган. 
Е.А. 
Варикинанинг 
илмий 
ишида 
иқтисодий 
билимларни 
тизимлаштириш, амалда қўллаш; ўз-ўзини баҳолаш; ўзини назорат қилиш; 
малакасини ошириш; креативлик; маҳоратлилик ва раҳбарлик техникаси 
сифатида берилган [2]. 
А.Л. Андреев ўз тадқиқотида бозор иқтисодиёти шароитида 
мутахассисларга зарур иқтисодий компетентлиги тўғрисида маълумот беради 
[3].
Л.Н. 
Пономарев, 
В.Д. 
Попов, 
В.П. 
Чичканов 
томонидан 
”
Экономическая культура
” номли китобда иқтисодий маданият моҳияти илмий 
асослаб берилган бўлиб, ўзаро муносабатлар натижасида юзага келиши ва 
жамият тараққиётида муҳим аҳамиятга эгалиги билан изоҳланади. Иқтисодий 
маданият тушунтирилганда ўқитиш масалаларида иқтисодий онг ва ҳулқ каби 
жиҳатларига алоҳида эътибор берилади. Китобда иқтисодий маданиятнинг 
ривожланиш динамикаси берилади ва эмперик тадқиқотлар асосида олинган 
хулосалар келтирилган [4]. 
М. Шарифхужасвнннг “Иқтисодиёт назарияси” китобида: “Иқтисодиёт
ҳар бир кишининг, ҳар бир оиланннг, жамоа ва умуман, жамиятнинг ҳаётида 
муҳим ўрин тутишини таъкидлаб ўтади. Иқтисодиётга қараб ижтимоий ҳаёт 
шаклланиши тўғрисида маълумот берган. Иқтисод барқарор бўлмаса, турмуш 
яхшиланмайди, тақчиллик холатлари кузатилади. Аксинча, иқтисодий ўсиш 
кузатилса, ижтимоий турмуш яхшиланади, вазият барқарорлашади, одамларда 
келажакка ишонч пайдо булади, уларнинг фаоллиги ҳам кучайиб боради” 
дейилган. Бу таърифда иқтисодиётнинг инсонлар ҳаётидаги ўрнига, унинг 
фаровонликка таъсирига яхши баҳо берилган [5]. 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
236
Юқоридагилардан келиб чиқиб, бугунги кунда бўлажак мутахассислар 
иқтисодий компетентлик тушунчасининг моҳиятини чуқур англашлари, 
молиялаштириш 
учун 
манбаларни 
излаб 
топишлари 
ва 
ўринли 
фойдаланишлари зарур.