Innovatsion iqtisodiyot tushunchasi va o„ziga

1.3.1-jadval

Infratuzilma elementlarining qiyosiy jadvali

Innovatsion tadbirkorlik uchun

Bevosita innovatsiyalash uchun

Joriy qiluvchi firmalar Muhandislik markazlari Injeniring firmalari Axborot xizmati ko’rsatuvchi firmalar Konsalting firmalari Reklama faoliyati bo’yicha firmalar Banklar va boshqa kredit korxonalari Innovatika ixtisoslashgan auditorlik firmalari Ilmiy-texnik shirkatlar Kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash markazlari Sertifikatsiya markazlari Lizing kompaniyalari Patent-litsenziyali korxonalar Biznes-inkubatorlar Texnologiyalar transferi markazlari Sug’urta kompaniyalari

Sanoat universitetlari va xalq xo’jaligining boshqa sektorlari Tadqiqotchilik majmualari Fanlar akademiyasi Kutubxonalar va ma‘lumotlar to’plamlari Sinov tariqasidagi ishlab chiqarishlar Tajriba laboratoriyalari va markazlari Axborot xizmati ko’rsatuvchi firmalar Patent-litsenziyali korxonalar Ilmiy parklar Innovatsion markazlar Innovatsion-ishlab chiqarish komplekslari

Korxonalarni innovatsion rivojlantirish chora-tadbirlarini amalga oshirish quyidagilarga imkon beradi:

yangi yoki takomillashtirilgan texnologiyalar, mahsulotlar, asbob- uskunlarni joriy qilish hisobiga mahsulot (tovar, xizmat) ishlab chiqarishning o’sishini ta‘minlash;
innovatsion mahsulot hajmi ulushini innovatsion faol korxonalar mahsulotlari umumiy hajmining 20% foizga etkazish;
fan-texnika va ishlab chiqarish sohalaridagi qo’shimcha ish o’rinlarini yaratish;
ITTKI innovatsion loyihalarni moliyalashtirishning yangi usullarini joriy qilish hisobiga innovatsion loyihalarni amalga oshirish uchun qo’shimcha resurslar jalb qilish;
zaruriy innovatsion infratuzilma (texnologiyalar, innovatsion texnologik markazlar, kichik innovatsion-texnologiya, korxonalar va
boshqalar) innovatsion faoliyat sub‘ektlariga iqtisodiy qo’llab-quvvatlash mexanizmlari yaratish va rivojlantirish;
innovatsion faoliyat qatnashchilarining munosabatlarini tartibga soladigan qonunchilik va normativ-huquqiy asoslar shakllantirish;
innovatsion sohada yuqori malakali kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash tizimlari yaratish;
korxonalar innovatsion faolligini oshirishni ta‘minlaydigan, samarali faoliyat ko’rsatadigan, bozorga yo’naltirilgan innovatsion tizim yaratish;
yangiliklar kiritish asosida ishlab chiqarishda jadal tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish;
mahsulot (tovar, xizmat) raqobatbardoshligi va ishlab chiqarishning texnik darajasini oshirish;
ichki va tashqi bozorlarda sanoat va fan-texnika yangi birlamchi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun sharoitlar yaratish;
innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlik va tarmoqlararo kooperatsiya ilg’or tajribalari va ustunliklaridan maksimal darajada foydalanish.
Bizga ma‘lumki, yangi tovar ishlab chiqarishda muvaffaqiyat keltirishning uchta omili mavjud. Ya‘ni o’z raqobatchilariga nisbatan tovarlarining ustunligi, iste‘molchilar tomonidan qabul qilish uchun ajralib turuvchi xususiyatlarining mavjudligi, firmaning innovatsion marketing, yuqori ITTKI va ishlab chiqarish, ya‘ni texnologik nou-xauning mavjudligidir. Shunday qilib, yuqorida keltirilgan muvaffaqiyat keltiruvchi omillar innovatsion marketingda muhim o’rin tutadi.
Ma‘lumki, ishlab chiqaruvchi korxonalarida savdo vasof foyda hajmini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishga harakat qiladi.Bunda ular marketing faoliyatini yanada rivojlantirishga, unda yangi tovarlar ishlab chiqarish, yangi xizmat turlarini joriy etish asosiy masalalardan hisoblanadi. Shuning uchun ham bu o’rinda korxonalar faoliyatiga yangiliklarni kiritish, yangi tovar ishlab chiqarish, innovatsion marketing usullarini ishlab chiqish va uni hayotga tadbiq etish muhim ahamiyat kasb etadi.
Hozirgi kunda innovatsion faoliyatni amalga oshirishni rag’batlantiruvchi asosiy kuch sifatida, tovar bozorlaridagi keskin raqobat sharoitidagi potensial daromad miqdori xizmat qilishi mumkin. Innovatsion faoliyat o’zgarishi omillari o’rtasida uskunalar xarid qilish, loyiha-konstruktorlik va texnologik ishlar keng tarqalgan. Ichki va tashqi bozorlarda keskin raqobat mavjudligi innovatsiyalarning asosiy maqsadlarini belgilab beradi.
Innovatsion jarayonlarning iqtisodiy rivojlanishdagi roli texnologik bazani yangilash, yangi mahsulotlar ishlab chiqarish, yangi bozorlarni egallash va bu bilan iqtisodiy o’sishning yanada yuqori sur‘atlariga erishishda o’z aksini topadi. Innovatsion rivojlanish omillari iqtisodiy o’sishning asosini tashkil etgan holda ishlab chiqarish sohasining ko’pgina xususiyatlarini ham belgilaydi (1.3.2-rasm).
Paydo bo’lishiga qarab ular ichki va tashqi omillar bo’lishi mumkin. Ichki omillar:

• 
  ishlab chiqarish rivojlanishining moddiy-texnik bazasi;
  
• 
  korxona ixtisosligi va ishlab chiqarilayotgan mahsulotning maqsadi;
  
• 
  boshqaruv turi va tashkiliy tuzilmasi;
  
• 
  boshqaruv uslubi va uslubiyoti;
  
• 
  ishlab chiqarishning yangilik darajasi;
  
• 
  turli xil xodimlarning talab qilingan va mavjud malakaviy darajasi;
  
• 
  xodimlarni rag’batlantirish tizimi;
  
• 
  xodimlarning innovatsiyaviy faolligi darajasi;
  
• 
  tashkiliy madaniyat va boshqalar.
  

Tashqi omillarga quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  bozor tuzilmalari;
  
• 
  soliq tizimi;
  
• 
  qonuniy-huquqiy tizim;
  
• 
  moliya-kredit tizimi;
  
• 
  umumiqtisodiy, ijtimoiy va tashqi siyosiy xarakterga ega omillar;
  
• 
  tarixiy va milliy omillar.