Innovation in the modern education system

INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM
36
RGB tizimining qisqacha tarixi. Tomas Yung (1773—1829) uch dona fonar 
oldi va ularga qizil, yashil va ko‗k yorug‘lik filtrlari o‗rnatdi. Shu tarzda 
ranglarga mos keluvchi yoruglik nuri manbalari olindi. Oq ekranga bu uch 
manbadan chiqqan nurni tovnaltirib, olim mana shunday tasvirni oldi [1,22]. 
RGB
 
rang modeli - biz ekranda ko‗rgan narsalar. Bu monitor yoki raqamli 
kameralar kabi raqamli qurilmalarda rangni namoyish qilish uchun model 
hisoblanadi. Unda har bir rang asosiy ranglarning qiymatlari bilan 
kodlangan. Ushbu koordinata tizimining nol nuqtasi qora rangga ega va 
barcha uchta o‗qlar bo‗ylab maksimal qiymatlar oq rangni kodlaydi. 
Masalan, RGB -da qanday qilib yorqin qizil rang ishlab chiqarilishini 
ko‗rib chiqamiz. Bu yuqori R qiymatini va boshqa ikkitasida past qiymatlarni 
talab qiladi. 
RGB modelini rangli kub shaklida tasavvur qilish mumkin (1-rasm): 
1-rasm. 
RGB modelining nomi Red – qizil, Green – yashil va Blue – ko‗k birlamchi 
ranglarning bosh harflaridan olingan bo‗lib, ushbu ranglarning turli 
proporsiyalarda aralashtirish natijasida Kompyuter imitatsion model 
yordamida ko‗rinuvchi spektrning turli hil o‗n olti milyondan ortiq boshqa 
ranglarini olish mumkin. Birlamchi ranglarning aralashmasidan ikkilamchi 
moviy (Cyan), pushti (Magenta) va Sariq (yellow) ranglar hosil bo‗ladi. 
RGB modelining tashkil etuvchilari 0 dan 255 gacha qiymat qabul 
qilishlari mumkin. R=255, G=255, B=255 bo‗lganda oq rang, R=0, G=0, B=0 
bo‗lganda esa qora rang xosil qilishimiz mumkin. Kompyuter imitatsion model 
yordamida qizil yashil va ko‗k ranglar kombinatsiyasidan qolgan ranglarni 
xosil qilishimiz mumkin. 

---

INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM
37
2-rasm. (RGB rang modelining imitatsiyasi) 
Nazariy jihatdan, hamma narsa juda oddiy ko‗rinadi, ammo amalda 
RGB modelini qo‗llashda kerakli rangni aniq yetkazish har doim ham mumkin 
emas.
CMYK rang modeli. Poligrafiyada asosiy professional grafik muharrirlarda 
standart bo‗yicha taklif qilinuvchi eng ko‗p tarqalgan rang modeli (Cyan, 
Magenta, Yellow, blacK - CMYK). Bu modelning nomi ko‗p qatlamli chop 
etishda qo‗laniladigan 4 ta tiniq bo‗yoqlardan kelib chiqqan. Nashriyotda 
chop etish vaqtida 4 ta bo‗yoq uchun 1 ta klishedan foydalaniladi va 
qog‘ozga ketma-ket har bir klishelarga berilib boriladi. Siyoh tiniq bo‗lgani 
uchun ularni bir joyga berish mumkin va shu tarzda millionlab rang tuslari 
olinadi [2,7]. 
CMYK modeli
 
bo‗yoqlarning nurni yutish qobiliyatiga asoslangan. Oq 
rangning nur o‗tuvchi bo‗yoqdan o‗tishida spektrning bir qismi yutiladi. 
Yutilmagan nur qaytadi va odam ko‗ziga tushadi. Kompyuter imitatsion 
model 
yordamida 
ko‗k-yashil, 
qirmizi, 
sariq 
va 
qora 
ranglar 
kombinatsiyasidan qolgan ranglarni xosil qilishimiz mumkin. 
3-rasm. CMYK rang modelining imitatsiyasi)
 
Tasvir ranglarini CMYK ranglariga ajratish uchun kompyuterlardan 
foydalaniladi va chop etish uchun maxsus modellar ishlab chiqilgan. RGB 
tizimidan CMYK tizimiga ranglarni o‗zgartirishda bir qator qiyinchiliklarga 
duch keladi. Ideal modelga ko‗ra, bosma nashrida pushti, moviy va sariq 

---