Innovation in the modern education system

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
642
Республикасининг Конституциясига
ҳ
озирги кунга 
қ
адар 15 марта 
ўзгартириш ва 
қ
ўшимчалар киритилган: 
1993-йил 28-декабрьда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 
77-моддаси 1-
қ
исмидаги ―150 нафар депутатдан‖ деган сўзлар 
―депутатлардан‖ деган сўз билан алмаштирилди; 
2002-йил 27-январьда ўтказилган умумхал
қ
референдуми 
натижаларига кўра 
ҳ
амда унинг асосида 2003-йил 24-апрельда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онунига мувофи
қ
, Конституциянинг XVIII, XIX, XX, XXIII 
бобларига ўзгартишлар ва 
қ
ўшимчалар киритилган; 
2007-йил 11-апрельдаги 
Қ
онун билан Конституциянинг 89-моддасига, 
93-модданинг 15-бандига, 102-модданинг иккинчи 
қ
исмига тузатишлар 
киритилган; 
2008-йил 25-декабрьда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 
77-моддаси биринчи 
қ
исмига ўзгартиш киритилган; 
2011-йил 18-апрельда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 
78, 80, 93, 96 ва 98-моддаларига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар киритилган; 
2011-йил 
12-декабрьда 
 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун 
билан 
Конституциянинг 90-моддаси иккинчи 
қ
исмига тузатиш киритилган; 
2014-йил 16-апрельда
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 
32, 78, 93, 98, 103 ва 117-моддаларига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар 
киритилган; 
2017-йил 6-апрельда
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг
80, 81, 83, 93, 107, 110 ва 111-моддаларига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар 
киритилган; 
2017-йил 31-майда
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 80, 
93, 108 ва 109-моддаларига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар киритилган; 
2017-йил 29-августда
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг
99 ва 102-моддаларига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар киритилган; 
2018-йил 15-октябрьда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан 105-модданинг 
биринчи 
қ
исмидаги ―икки ярим йил муддатга раисни (о
қ
со
қ
олни) ва 
унинг масла
ҳ
атчиларини‖ деган сўзлар ―раисни (о
қ
со
қ
олни) ‖ деган 
сўзлар билан алмаштирилган; 
2019-йил 18-февральда
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан 80 ва 93-
моддаларига ўзгартириш киритилиб, Миллий хавфизлик хизмати Давлат 
хавфсизлик хизмати деб юритила бошланди; 
2019-йил 5-мартда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онунга асосан, 79, 93 ва 98-
моддаларига ўзгартиришлар киритилган; 

---

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
643
2019-йил 4-сенябрьда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онунга асосан, сайлов 
тў
ғ
рисидаги 
қ
онун 
ҳ
ужжатлари такомиллаштирилиши муносабати
билан 96 ва 117-моддаларга ўзгартириш киритилди.
40
 
2021-йил 8-февральда 
қ
абул 
қ
илинган 
Қ
онун билан Конституциянинг 
7, 33, 85-модданинг 4-
қ
исми, 86-модданинг 5-
қ
исми, 93-модданинг 1-
қ
исми, 98-модданинг 3-
қ
исми, 100-модданинг 8-хатбошиси, 107-
модданинг 1-
қ
исмига ва 117-модданинг 8-
қ
исмига ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар киритилди. 
41
 
Ўзбекистон Республикаси Конституциясига киритилган ўзгартиш ва 
қ
ўшимчалар, ўйлайманки, 
ҳ
аммаси адолат тамойилини 
қ
арор 
топтириш 
йўлидаги 
давлатнинг 
қ
илаѐтган 
саъй-
ҳ
аракатлари 
намунасидир. Демак, 
ҳ
ар 
қ
андай мамлакатнинг давлат ва жамият 
қ
урилиши, инсон 
ҳ
у
қ
у
қ
ва мажбуриятларини ўзида акт эттирган олий 
юридик кучга эга асосий 
ҳ
ужжати Конституция 
ҳ
исобланади. Дунѐда 
одамлар бир-бирига ўхшамагани каби 
қ
онун-
қ
оидалар 
ҳ
ам ўзаро 
фар
қ
қ
илади. Зеро , барчаси бар
қ
арор бош
қ
арув, инсон 
ҳ
у
қ
у
қ
ларини 
таъминлашга 
қ
аратилгани билан Конституцияларда турли хусусиятлари 
билан ўзгачадир. 
Қ
уйида жа
ҳ
ондаги турли мамлакатлар Бош 
қ
онунларидан эътиборга молик жи
ҳ
атларини эътиборингизга 
ҳ
авола 
этамиз. 
Қ
анча 
қ
ис
қ
а бўлса, шунча пухта 
Маълумотларга кўра, дунѐдаги энг кўп сўз 
Ҳ
индистон асосий 
қ
онунида бўлиб, 146 минг 385 сўз ишлатилган. А
Қ
Ш Конституцияида 7 
минг 762, Францияникида 10 минг 180 сўз ишлатилган. Ўзбекистон 
Республикасининг Конституцияси матни 7453 та сўздан иборат. 
Маълумот ўрнида, ―республика‖ сўзи – 390, Ўзбекистон – 354, 
қ
онун – 
210, давлат – 98, 
ҳ
у
қ
у
қ
– 90, конституция – 70, фу
қ
аро – 66, Президент – 62, 
Қ
ора
қ
алпо
ғ
истон – 33, шахс – 32, эркин(лик) – 27, хал
қ
– 24, демократия – 
7 маротаба 
қ
ўлланган. 
Қ
адимги Рим 
ҳ
у
қ
у
қ
шунослари фикрича эса, 
қ
онунлар 
қ
анча 
қ
ис
қ
а 
бўлса, лўнда бўлса, фу
қ
аролар 
қ
абул 
қ
илиши ва ижроси шунча осон 
кечади. 
Ғ
арб олимлари дунѐ конституциялари та
ҳ
лили натижасида 70 та 
асосий мавзу 
қ
амраб олиниши бўйича 190 давлат Конституцияси ва 
конституциявий 
а
ҳ
амиятдаги 
бош
қ
а 
ҳ
ужжатларни 
ўрганганда, 
давлатимиз Асосий 
қ
онуни 0,59 натижани кўрсатиб, нисбатан кўпро
қ
мавзуни 
қ
амраб олгани маълум бўлган. Бу бўйича Австрия 

---

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
644
Конституцияси 0,57, А
Қ
Шники 0,49, Буюк Британиянинг конституциявий 
а
ҳ
амиятдаги 
ҳ
ужжатлари 0,43 натижани кўрсатган. 
Ҳ
инд хал
қ
и муста
қ
илликка эришганидан икки йил ўтиб, 1949-йил 26-
ноябрьда Конституциясини 
қ
абул 
қ
илган ва А
Қ
Шникидан фар
қ
ли ўларо
қ
дунѐдаги энг катта, мураккаб 
ҳ
ужжат 
ҳ
исобланади. Мазкур Конституция 
ҳ
амма 
ҳ
ам тушуна олиши жуда 
қ
ийин бўлган тилдаги 395 модда, 12 
илова ва 500 та тузатишдан иборат. Шу пайтгача 80 та янги модда 
қ
ўшилган, 
қ
арийб 20 та модда бекор 
қ
илинган. 
Конституцияси йў
қ
 давлатлар 
Буюк Британия, Шимолий Ирландия, Бирлашган
Қ
ироллик, Исроил 
ва Янги Зеландия каби давлатларда Конституция ягона 
қ
онун 
ҳ
ужжати 
сифатида эмас мавжуд эмас, балки улар бир нечта конституциявий 
қ
онунлар кўринишидадир. 
А
Қ
Ш Конституцияси дунѐдаги энг кичик ва ўзгармас бош 
қ
омусс 
ҳ
исобланади. Мамлакат асосий 
қ
онуни матнига 
ҳ
еч 
қ
андай ўзгартириш 
киритилмайди, балки матн охирига ало
ҳ
ида илова сифатида 
қ
ўшимча 
киритилади. Россия Конституцияси охирги марта бир шахс, амалдаги 
президент янада узо
қ
ро
қ
ва
қ
т бош
қ
арувда 
қ
олиши учун имконият 
берадиган 
қ
илиб ўзгартирилган бўлса, А
Қ
Ш Конституциясидаги 27 
ўзгаришнинг аксариятида омма манфаатлари назарда тутилган. 
Кутилган натижани бермади 
Кў
ҳ
на 
қ
итъанинг етук мутахассислари томонидан ишлаб чи
қ
илган 
Европа Иттифо
қ
и Конституцияси 2004-йил июньида иттифо
қ
махсус 
саммитида маъ
қ
улланган. 
Ҳ
ужжат дар
ҳ
ол 20 тилга ўгирилган бўлсада, 
кутилган натижани бермади, европаликларни бирлаштирувчи асосий 
қ
онунга айлангани йў
қ
.
42
Биласизми ? 
Ўзбекистон 
тарихида илк Конституция 1918-йилда 
қ
абул 
қ
илинган 
Туркистон АССР нинг Конституцияси 
ҳ
исобланади; 
Муста
қ
ил Ўзбекистон Республикаси Конституцияси постсовет 
минта
қ
асида биринчи бўлиб 
қ
абул 
қ
илинган; 
Кўпчилик
 
дунѐдаги илк Конституция А
Қ
Шда ишлаб чи
қ
илган деб 
ҳ
исоблайди, биро
қ
бундай эмас. Энг 
қ
адимги Конституция Польшага 
тегишли. У 1792-йилда 
қ
абул 
қ
илинган; 
Франция 
тарихида 
ҳ
озирга 
қ
адар 17 маротаба Конституция 
қ
абул 
қ
илинган бўлиб, охиргиси эса 1958-йилги Конституция 
ҳ
исобланади; 

---

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
645
Эквадор табиат 
ҳ
у
қ
у
қ
ини Конституция билан муста
ҳ
камлаган 
дунѐдаги илк мамлакатга айланган. 
43
Ҳ
улоса 
қ
илиб айтганда, орадан йиллар, асрлар ўтади, лекин 
хал
қ
имиз сиѐсий-
ҳ
у
қ
у
қ
ий тафаккурининг юксак намунаси бўлган 
Конституциямиз янги-янги авлодлар учун 
ҳ
аѐт 
қ
омуси, даврнинг ўзи 
ўртага 
қ
ўядиган долзарб муамммоларни ечиш йўлида муста
ҳ
кам 
пойдевор бўлиб хизмат 
қ
илади. 
44
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР: 
 
1.
http://constitution.uz/uz/pages/.prezident_maruzasi_25yil; 
2.
 
1
http://staff.tiiame.uz/storage/users/421/books/.;
 
3.
 
1
http://constitution.uz/uz/pages/.prezident_maruzasi_25yil;
 
4.
 
http://review.uz/uz/post/ozbekiston-respublikasi-konstituciyasiga-
hozirgi-kungacha-nechi-marta-ozgartirish-kiritilgan; 
5.
1
http://lex.uz/docs/-5272639; 
6.
1
http://m/qashqadaryogz.uz/read/dunjo-konstitutsiyalari-aerda-
andaj; 
7.
1
http://kun.uz/97730720; 
8.
1
 http://constitution.uz/uz/pages/.prezident_maruzasi_25yil. 
 

---

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
646
AVTOMOBIL QISMLARINI MAHALLIYLASHTIRISHDA LOYIHALASH ISHLARI, 
NATIJALARNING TAHLILI. 
 
https://doi.org/10.5281/zenodo.6580435