Инновационные Технологии Строительства Дорог

7-мавзу. Йўл тўшамалари асосини қуриш

• Р Е Ж А
• 1.Йўл тўшамалари қопламалари ва асосларининг технологик таснифи, турлари ва уларга қўйиладиган талаблар. Йўл тўшамалари конструкциялари.
• 2.Шаҳарларда йўл тўшамаси конструкцияси. Йўл пойини тайёрлаш. Йўл тўшамаси асосини қуриш.
• 3.Минерал боғловчилар билан мустаҳкамланган грунтлардан йўл тўшамаси асосини қуриш. Органик ва ноорганик боғловчилар билан ишлов берилган ва берилмаган грунтлардан асос қатламларини қуриш.
• 4.Бетонли асос. Юпқа бетондан асос. Боғловчилар билан мустахкамланган кам мустахкамликдаги тош материаллардан асос қуриш.
• 5.Маҳаллий минерал материалларидан асос қатламларини қуриш. Чақиқ тошли, қум-шағалли материаллардан ташкил топган асос қатламларини қуриш. Йўл тўшамаси асосининг таглик қатламларини қуриш. Таглик қатламга қўйилган талаблар.
• 6.Сочилувчан ва йирик донадорли материаллардан, тошқоллардан ва паст мустахкам тош материаллардан таглик қатлам қуриш.
• 7.Енгиллаштирилган ва ўтувчи турдаги йўл тўшамаларини қуриш. Шимдириш усули билан асос ва қоплама қатламларини қуриш.
• 8.Минерал материаллардан жойида аралаштириш усули бўйича қопламалар қурилиши.
• 9.Йўл тўшамалари қатламларини зичлаш технологияси. Зичлаш машиналарини танлаш тамойиллари.
•  

АЙ қурилиши комплекс жараёнлардан ташкил топган бўлиб, яъни йўл пойи, йўл тўшамаси ва суньий иншоотларни ўз ичига олади. Йўл қурилиш ишларининг технологияси материалларга, ярим тайёр махсулотларга, йўл иншоотларининг бўлак ва қисмларини тайёрлаш, хамда сифат кўрсаткичларини таъминлашга қаратилган.

• АЙ қурилиши комплекс жараёнлардан ташкил топган бўлиб, яъни йўл пойи, йўл тўшамаси ва суньий иншоотларни ўз ичига олади. Йўл қурилиш ишларининг технологияси материалларга, ярим тайёр махсулотларга, йўл иншоотларининг бўлак ва қисмларини тайёрлаш, хамда сифат кўрсаткичларини таъминлашга қаратилган.
• Тўшама қатламлари қалинлиги пастдан юқорига қараб камайиб боради, бунга сабаб юқори қатлам материаллари нархининг ортиб бориши ва унга бўлган талаб юқорилигидир. Шунинг учун қоплама ўта мустаҳкам материаллардан қурилиб, 1 ёки 2 қатламдан иборат бўлади.

Йўл тўшамаси турлари	Қопламанинг асосий кўринишлари	Йўллар тоифаси
Мукаммал	Цементбетонли қуйма Темир бетонли ёки армобетон ва йиғма бетонли Асфальтбетонли	I-IV I-IV I-IV
Енгиллашти- рилган	Асфальтбетонли Боғловчилар билан ишлов берилган чақиқ тош, шағал ва қумли	III, IV ва II тоифали йўлларни икки босқичли қурилишнинг 1 – босқичида IV-V
Ўтувчи	Чақиқ тош ва чақиқ тошли шағал; боғловчилар билан ишлов берилган грунтлар ва мустаҳкамлиги кам материаллар	IV-V ва III тоифали йўлларни икки босқичли қурилишнинг 1-босқичида
Оддий	Қўшимчалар билан мустаҳкамланган ёки яхшиланган грунтлар	V ва IV тоифали йўлларни икки босқичли қурилишининг 1-босқичида

• ШНҚ 2.05.02-07 га кўра йўл тўшамасининг турлари,
• қопламанинг асосий кўринишлари

Йўл тўшмасининг қоплама ва бошқа қатламлари материаллари	Қатлам қалинлиги, см
Йирик донли асфальтбетон	6-7
Майда донли асфальтбетон	3-5
Қумли асфальтбетон	3-4
Органик боғловчилар билан ишлов берилган чақиқ тош (шағалли) материаллар	8
Шимдириш усулида органик боғловчилар билан ишлов берилган чақиқ тош	8
Боғловчилар билан ишлов берилмаган чақиқ тошли, шағалли ва чақиқ тош қўшилган шағалли материаллар: қумли асосда мустаҳкам асосда (тош ёки мустаҳкамланган грунтда)	15 8
Органик ёки анорганик боғловчилар билан ишлов берилган материаллар ва грунтлар	10

• ШНҚ 2.05.02-07 га асосан йўл тўшамаси қатламлари қалинликларини
• келтирилгандан кам бўлмаган қийматларда қабул қилиниши лозим.

• Изоҳ: Асфальтбетонли қопламаларнинг катта қалинликларини I ва II -тоифали йўллар учун,
• кичигини эса III ва IV - тоифали йўллар учун қабул қилиш лозим.

Юқори тоифали нобикир йўл тўшамаларининг тузилиши: 1-икки қатламли асфальтобетон; 2-сараланган чақилган тош; 3- қум; 4- шлак; 5- боғловчилар билан ишлов берилган грунт; 6- кам миқдорда боғловчилар билан ишлов берилган грунт	Паст тоифали нобикир йўл тўшамаларининг тузилиши: 1-бир қатламли асфальтобетон; 2-куйинди; 3-қум; 4-чақиқ тош; 5-шағал; 6-устки ишлов қатлами; 7-сараланган чақиқ тош; 8-унча мустаҳкам бўлмаган тош.