zulfinlarni tinch holatida yoki ularni xarakatlarish jarayonida siqilib qolishidan yuzaga keladigan kuchlar va h.k.
Gidrotexnika inshootlarining mexanik uskunalarini, shu jumladan zulfinlarni hisoblashda asosiy yuklar va maxsus yuklarning birgalikdagi ta’siri inobatga olinadi va bunda yuklarning birgalikdagi ta’sirini ifodalovchi koeffitsientlar kiritilishi kerak.
Zulfinlarni loyihalashda yuqorida sanab o„tilgan asosiy va maxsus yuklarning ta’sirini etarli darajada inobatga olish uchun har bir zulfinning turi uchun turli xildagi hisoblash chizmalarini tuzish talab etiladi:
gidrodinamik bosimni hisobga olgan holdagi bir necha oraliq holatlarida;
montaj holatida, bunda zulfinning ayrim qismlariga ta’sir etadigan yuklar uning ishlatish davrida ta’sir etadigan yuklardan bir muncha katta bo„ladigan holatlarda.
101
Zulfinga ta’sir etadigan yuklarning qiymatlari asosan gidrostatika, gidromexanika qonunlari va boshqa me’yoriy hujjatlar (QMQ, SHNQ va h.k.) asosida hisoblab topiladi.
Zulfinlarni hisoblashda asosiy yuk sifatida suvning gidrostatik bosimi qabul qilinadi. Yuza va chuqur joylashgan yassi hamda segmentli zulfinlar uchun gidrostatik bosim epyuralari 7.11-rasmda ko„rsatilgan.
Ushbu rasmda faqat yuqori befdan ta’sir etadigan gidrostatik bosimning sxemalari keltirilgan. Bunda yuklarni zulfinning balandligi bo„yicha taqsimlanishi aks ettirilgan. Hisoblashlarda zulfinning uzunligi bo„yicha yuklar teng taqsimlangan deb qabul qilinadi.
Yassi zulfinlar sirtining bir birlik yuzasiga ta’sir etadigan suvning gidrostatik bosimi suvning chuqurligi H ga to„g„ri proportsional bo„lib, uning qiymati quyidagi formula orqali aniqlanadi:
bu yerda ys - suvning solishtirma og„irligi (ys = 1 0 кV/m 3 ); H- yuqori befdagi suvning chuqurligi, m.
Zulfinga suv bosimi ta’sir kuchning (yukning) hisobiy qiymati quyida-gi formula orqali aniqlanadi: