Инглизча – Ўзбекча – русча фразеологизмларнинг қИСҚача луғати краткий англо – узбекский – русский

тиши ўтмайди; қўлидан келмайди

шакарли тилга ишонма /жоним–жоним деб жонингни олади

оч қоринга гап ёқмас

дангасага булут сояси ҳам юк

бу дунёнинг хўрлиги –киссангда пулнинг йўқлиги

шернинг ўлигидан итнинг тириги яхши

бир бош–бир ўлим

ошинг ҳалол бўлса, кўчада ич

енгил ишни бажариш осон, кичкина отни тозалаш осон

эгилган бошни қилич кесмас

дарахтига кўра меваси; ота-онасига кўра-боласи


ёшликда билгани-тошга ёзилар
тикилган қозон қайнамас
донога – ишорат, нодонга – калтак
айтилган сўз – отилган сўз
мингта сиз-биздан битта жиз-биз яхши


нон емоқчи бўлсанг, ўтин ташишдан эринма; тоққа чиқмасанг дўлона қайда, жондан кечмасанг жонона қайда; машаққатсиз бахт келмас –меҳнатсиз тахт келмас; ариқ қазимасанг экинга сув чиқмас; ит юрса, сўнгак топар

ўзини донишмандларча қилиб кўрсатиш; аҳмоқларга хос хислат

кўр товуққа ҳамма (нарса) буғдой

яхши гапга илон инидан чиқади

ёғочнинг мўртини қурт ер; дарахтнинг мўртини қурт ер
ҳамма йўллар Римга олиб боради

бўш қоп тик турмас

мусулмончилик–астачилик

қариликда ўқиш кеч бўлди; қари итни бойлоқ туришга ўргатиб бўлмайди

қари ит бекорга вовилламайди

қари билганни пари билмас; қариликни донолик безар

ўзингга эҳтиёт бўл, қўшнингни ўғри тутма

буқа – шохидан, одам тилидан илинар

камбағални туянинг устида ҳам ит қопади

жаҳл келса, ақл кетар

қаёққа дарахт шохи эгилса, ўша ёққа йиқилади; шамол қаёққа эсса, дарахт ўша ёққа эгилади; катта арава қаёққа юрса, кичик арава шу ёққа юради

смоладай қора, қоп-қора, тимқора; қоракуядек қоп-қора, қарғадек қоп-қора, кўмирдай қора

зимзиё, тим қоронғи; умуман қоронғи

ичига чироқ ёқса ёришмайди; юрагига, кўнглига чироқ ёқса ёримайди, хафа, ўта даражада ғамгин

ҳазилакамига жаҳли чиқмаган

умуман бир бирига ўхшамайдиган; бошқа-бошқа; ер билан осмонча; осмон билан ерча; от билан туяча; осмон-у ерча

асли наслига тортади; қазисан, қартасан, асл зотингга тортасан; отнинг ичи қартадир асл зотига тортадир

қазисан қартасан асл зотингга тортасан; отнинг ичи қартадир асл зотига тортадир; асли наслига тортади

бир бошга бир ўлим

сутдек оппоқ

докадек оқариб кетмоқ; супрадек оппоқ; ўликдек оппоқ, ранги ўчган

лимондек сапсариқ, олтин ранг, тилладек сариқ

ўзинг пиширган ош, айланиб ҳам ич, ўргилиб ҳам

нима сочсанг, шуни ўрасан

тошбақа қадам

бир тупканинг тагида

B

ёмоннинг касофати бир чақирим илгари юрар

аввал иқтисод, кейин сиёсат
итнинг индамаси ёмон

аҳмоқ бўлиб қолавермоқ; лаққа тушмоқ; алданмоқ; қилган меҳнатига нисбатан кам пул олмоқ

кўп гап эшакка юк

сабр тоқатли бўлмоқ; сабр таги сариқ олтин; сабр қилсанг, ғўрадан ҳолва битар, бесабрлар ўз оёғидан йитар

чиройга нон ботириб еб бўлмас

гўзал гўзал эмас, севилган гўзал

уятли ҳаётдан ша-рафли ўлим яхши;

эртанги товуқдан бугунги тухум яхши; узоқдаги қариндошдан, яқиндаги қўшни яхши; узоқдаги қуйруқдан, яқиндаги ўпка яхши
тиз чўкиб яшагунча тик туриб ўлган яхши

қарздор–қаҳри худо

ҳечдан кўра кеч

ҳазил, ҳазилнинг таги зил
тилдан қоқилгандан кўра оёқдан қоқилган афзал
индамасдан иш чиқар индамасдан уйда бало чиқади
қора сигир оқ сут берар

бировнинг ҳақи ош бўлмайди

тарихда қатл вақтида

ишлатиладиган қурол номи, мисдан қилинган буқа

тарбиячиси билан саёҳат қиладиган бой йигит

замбарак билан чумчуқ отмоқ, игна билан қудуқ қазимоқ, ғалвирда сув ташимоқ

арқоннинг узуни, гапнинг қисқаси яхши

бургага аччиқ қилиб, кўрпага ўт қўйма; чумчуқни замбарак билан отмоқ (арзимаган ишни катта, зўр воситалар билан бажармоқ)

бургага аччиқ қилиб кўрпага ўт қўйма

бирор нарсани қарамасдан сотиб олмоқ, кўриб билмай туриб сотиб олмоқ

бекордан худо безор

ишни чўзганингиз билан ҳеч нарсага эришмайсиз


C

букурни гўр тузатади

пашшага ҳам озор бермайди; жуда уятчан

иш қаритмайда, балки ғам қаритади

дарё бўйида қудуқ қазимоқ; қовун полизга қовун кўтариб бормоқ

меҳнатсиз роҳат бўлмас; меҳнатсиз иш битмас; меҳнат қилмай роҳат кўрмас, уруғ сепмай экин ўрмас; машаққатсиз бахт келмас, меҳнатсиз тахт келмас

жўжани кузда санайдилар; лайлакнинг кетишига боқма, келишига боқ; олинмаган бузоққа қозиқ қоқма

ҳар ким ўз юртида султон; ит ҳам ўз кўчасида ўзини шер билар

алдамоқ, нонни туя қилмоқ, фириб бермоқ

лайлакнинг кетишига боқма, келишига боқ; олинмаган бузоққа қозиқ қоқма; кўкнори хаёл қилмоқ, йўқ нарса устида жанжал қилмоқ

ўзи қазиган чоғга ўзи тушмоқ; ўзининг найрангига ўзи тушмоқ; бировга чоғ қазима ўзинг унга тушарсан

йўқ нарса устида жанжал қилмоқ; кўкнори хаёл қилмоқ; туғилмаган бузоққа қозиқ қоқмоқ

қарға қарғанинг кўзини чўқимайди; ит итни тишламас

бир қозон асалу бир қошиқ заҳар

чумчуқни замбарак билан отмоқ; арзимаган ишни, зўр воситалар билан бажармоқ

кўп билсанг тез қарийсан; синчковлик яхшиликка олиб келмайди

бировга чоғ қазима, ўзинг унга тушарсан

эшакка худо шох берса, ҳаммани сузади; туяга худо қанот берса, томингни бузади; сузадиган сигирга тангри мугуз бермас

иллат кетади, одат кетмайди

бўйингга қараб тўн бич

D

аччиқни аччиқ кесар

ўзингга раво кўрмаганни ўзгага ҳам раво кўрма

қозонга яқин юрсанг қораси юқади
ит итни тишламас; қарға қарғанинг кўзини чўқимас

ит итни ейди; ҳар бир одам бир бирига душман

сомонни қизғанган итдек, ўзига ҳам қилмайди, ўзгага ҳам; бировга берсам – эссиз ошим, уйда турса – сасир ошим; ўзи ҳеч қўл тегизмас, чумчуққа ҳам егизмас; на ўзига қилади, на бировга (қизғанчиқ, бахил одамлар ҳақида)

икки кемага оёқ қўйган ғарқ бўлур

гап билгунча иш бил

жўжани кузда санайдилар; ғалвирни сувдан кўтарганда маълум бўлади; чучварани хом санама; лайлакнинг кетишига боқма, келишига боқ; келинни келганда кўр, сепини ёйганда кўр

пашшадан фил ясама

бировга чоғ қазисанг, ўзинг унга тушарсан


бурнингни осмонга кўтарма

ноқулай вазиятда ўзгартиришлар киргазмоқ

уйдаги гапни кўчага олиб чиқма; гап ташима; ошкор қилма; бош ёрилса – дўппи остида, қўл синса – енг ичида

ўт кетгандан сўнг қудуқ ковлама

бало сенга тегмаса, балода не ишинг бор
уйдаги гапни кўчага ташима

мастлик – ростлик

индамасдан уйда бало чиқади, итнинг индамаси ёмон

E


ҳар кимники ўзига, ой кўринар кўзига

ўзга юртда шоҳ бўлгунча, ўз юртингда гадо бўл

ҳисобли дўст айрилмас

камчиликсиз одамлар йўқ, ойда ҳам доғлар бор

бақа ботқоғин қўмсар, балиқ – кўлини

ҳамма нарсани ўз вақти бор; вақти-соати келганда; вақти келганда, ўз фурсати билан

ит ҳам ўз кўчасида ўзини шер билар, ҳар ким ўз юртида султон

ҳар ким ўз юртида султон; ит ҳам ўз кўчасида ўзини шер билар

ҳар тўкисда бир айб

беайб – парвардигор
ҳар кимники ўзига, ой кўринар кўзига; қўнғиз ҳам ўз боласини оппоғим дер, кирпи ҳам ўз боласини юмшоғим дер

мол оласи сиртида, одамнинг оласи ичида

аччиқни тотмасдан, ширинни билмас; ари заҳрини чекмаган, бол қадрини билмас

ҳар нарса ўз вақтида ярашар

йигит кўпни кўрса, одам бўлар

F

сирти ялтироқ, ичи қалтироқ

яхши кўрмоқ, ошиқ бўлмоқ

одамни қанчалик яхши билсанг, шунчалик унинг камчиликларини яхши кўра оласан

шажара дарахти

ҳеч қандай имконият йўқ

эр севмаса, эл севмас

сабр қилсанг ғўрадан ҳолва битар; сабр таги сариқ олтин

туғилмаган бузоққа қозиқ қоқма; жўжани кузда санайдилар; лайлакнинг кетишига боқма, келишига боқ; кўкнори хаёл қилмоқ

аввал келган ҳўкиз сувнинг тозасини ичар

аввал ўйла, кейин сўйла

керакли даражага етиша олмаслик

аҳмоққа қонун битилмаган


G


темирни қизиғида бос
бирор одамни йўқ қилиш учун тухмат қилмоқ


қўйни бўрига топширмоқ


ким эрта турса, унга худо ризқ беради; барвақт қилинган ҳаракат, ҳосил берар баракат; эрта турган иш битирар, кеч турган кўп туринар

тани соғлик – туман бойлик

яхши от ёмон зотдан бўлиши мумкин эмас

даромад манбаи