Ingeneriyasi

 
Vakuum-bug‟lantirish usulida ferment eritmalarini quyuqlashtirish 
Qattiq  va  suyuq  ozuqa  muhitlarida  o„stirilgan  mikroorganizmlarnig 
ekstraktlari  saqlash  uchun  chidamsizdir.  Tayyor  texnik  preparat  formalarini 
(P2x va G2x) olish uchun ularni quyuqlashtirish kerak. Quruq texnik yoki toza 
ferment  preparatlarini  olishda  127rgani-bug‟lantirish  usuli  ham  bir  bosqich 
bo„lib hisoblanadi. 
Odatda fermentlar bug‟lantirish haroratiga juda ta‟sirchan bo„ladi. Shuning 
uchun  quyuqlashtirishning  asosiy  sharti  past  haroratda  qaynatish  va  jarayonini 
qisqa  muddat  ichida  olib  127rganic  bilan  birga,  bug‟lantirilayotgan  suyuqlikni 
qizib ketishni va fermentlarning inaktivasiyaga uchrashini oldini olishdir. 
Agarda quyuqlashtirilayotgan eritma qanchalik toza bo„lsa, shunchalik kam 
miqdorda har xil moddalarni kam tutadi va undagi fermentlar yuqori haroratga 
juda  ham  ta‟sirchan  bo„ladi.  Qattiq  ozuqa  muhitida  o„stirilgan  127rganic127 
ekstraktida  juda  ko„p  miqdorda  himoyalovchi  birikmalar  bo„ladi  va  ular 
quyuqlashtirish  jarayonida  ferment  inaktivasiyasining  oldini  oladi,  lekin 
kultural  suyuqligini  quyuqlashtirishda  buning  aksini  kuzatish  mumkin,  ya‟ni 
ferment ko„p miqdorda o„z faolligini yo„qotadi. 
Quyuqlashtirish jarayonida ferment eritmalaridagi moddalarning miqdori va 
mineral tarkibi bir muncha o„zgaradi, quyuq modda hisobiga esa 11-20% gacha 
kamayadi  va  quyuqlashgan  ekstraktning  pH  ko„rsatkichi  ham  o„zgaradi. 
Produsentlarning  turiga  qarab  ularning  kultural  suyuqliklari  ham  har  xil 
kimyoviy tarkibga va fermentlar kompleksiga ega bo„lganligi uchun, 127rgani-
bug‟lantirishning harorat rejimlari tadqiqot yo„li bilan aniqlanadi. 
Ferment  faolligini  quyuqlashrish  jarayonida  yo„qotilishi  nafaqat  uni  olib 

---

 
128 
borilish  rejimiga,  balki  uskuna  yoki  qurilmaning  konstruksiyasiga  ham 
bog‟liqdir.  Keyingi  yillarda  128rgani-bug‟lantirgich  uskunalari  ancha 
takomillashtirilmoqda. 
Ushbu 
uskunalar 
trubka 
shaklida 
(gorizontal, 
128rganic128  va  qiya)  bo„lib,  jarayonning  o„tish  muddatini  10  marotabaga 
yaqin  qisqartirdi  va  fermentning  faolligi  yo„qolishini  bir  muncha  kamaytirdi. 
Bular  jumlasiga  “Alfa-Laval”  (Shvesiya),  “Edinstvo”  (Yugoslaviya),  “Lyuva” 
(Shveysariya),  “ARV”  (Fransiya)  va  boshqa  bir  qancha  firmalar  uskunalarini 
kiritish  mumkin  va  ularning  samaradorligi  200  dan  20000  l/s  ni  tashkil  qiladi 
hamdaa fermentning faolligi 10% atrofida yo„qotiladi. 
Ushbu  uskunalar  yuqori  samaradorligiga  qaramay  128rgani-bug‟lantirish 
usuli  bilan  fermentlarni  quyuqlashtirish  ko„pgina  kamchiliklardan  xoli  emas. 
Shuning  uchun  bu  usul  o„z  o„rnini  asta-sekin  ultrafiltrlash  usuliga  berishi 
mumkinligi yaqqol isbotlanmoqda.