Ingeneriyasi


Fermentlarning ingibirlanishi



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/154
Sana31.12.2021
Hajmi1,78 Mb.
#198853
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   154
Bog'liq
fermentlar-inzhenerijasi

 
Fermentlarning ingibirlanishi  
Fermentativ  kataliz  mexanizmini  tushunishda  ingibitorlar  katta  qiziqish 
uyg`otadi.  Ferment  faol  markazidagi  kontakt  va  katalitik  qismlarining 
funktsional  guruhlarini  bog`lovchi  moddalarni  qo`llash,  katalizda  ishtirok 


 
63 
etuvchi  guruh  ahamiyatini  tushuntirib  beradi.  Fermentativ  reaktsiyani 
ingibirlanishini  o`rganish  dori  moddalari,  zaharli  ximikatlarni  ta`sir  qilish 
mexanizmlarini o`rganishda amaliy ahamiyatga ega.  
Ingibitor atamasi tagida ferment faolligini o`ziga hos pasaytiruvchi modda 
to`g`risidagi  tushuncha  yotadi.  Reaktsiyani  tormozlanishi  faqat  ingibitorga 
bog`liq  emas.  Chunki  istalgan  denaturatsiyalovchi  moddalar  ham  fermentativ 
reaktsiyani 
pasaytirishi 
mumkin. 
Denaturatsiyalovchi 
modda 
ta`siri 
«ingibirlanish»  emas,  balki  «faolsizlantirish»  deb  atalsa,  to`g`riroq  bo`ladi. 
Ko`pincha, oz miqdordagi moddalar ingibitor, ko`pi esa inaktivator hisoblanadi. 
Bu ma‟noda ingibitorlarni ikki guruhga bo`lish ma`lum darajada shartlidir.  
Avvalo ingibitorlar ferment bilan mustahkam bog`lanishi bilan farqlanadi. 
Mazkur  belgisi  bo`yicha  ingibitorlar  2  guruhga  bo`linadi:  1)  qaytar    va    2) 
qaytmas.  Fermentni  qaysi    guruhga  mansubligi  dializ  sharoitida  yoki  ingibitor 
eritmasini  yuqori  darajada  suyultirganda  ferment  faolligini  qayta  tiklanish 
mezoniga  asosan  aniqlanadi.  Qaytmas  ingibitorlar  ferment  bilan  mustahkam 
bog`langanligi  tufayli  ko`rsatilgan  sharoitda  o`z  faolligi  qayta  tiklanmaydi. 
Aksincha,  ferment  –  qaytar  ingibitor  kompleksi  mustahkam  emas,  tezda 
parchalanib ketadi va ferment faolligi qayta tiklanadi.  
Ferment  ingibitorlari  ta`sir  etish  mexanizmi  bo`yicha  quyidagi  turlarga 
bo`linadi: 1) raqobatli;  2) raqobatsiz; 3) raqobat qilmaydigan; 4) substratli;  5) 
allosterik; 
1).  Raqobatli  ingibitor  tuzilishi  jihatidan  substratga  o`xshash  modda. 
Ferment  faol  markazi  bilan  bog`lanib,  ferment-substrat  kompleksi  hosil 
bo`lishiga  to`sqinlik  qiladi.  Natijada  fermentning  faol  guruhiga  ingibitor  bilan  
haqiqiy  substrat  o`rtasida  raqobat  kelib  chiqadi.  Raqobatli  ingibirlanishda 
ularning  qaysi  birini  molekulasi  ko`p  bo`lsa,  shu  modda  bog`lanadi.  Substrat 
ferment  bilan  birikib  ES  kompleksi  paydo  qilganidek,  ingibitor  ham  xuddi 
shunday   dissotsiyalanish qobiliyatiga ega bo`lgan kompleks hosil qiladi: 


 
64 
E+I → EI 
Raqobatli  ingibirlanishda  boshqalardan  farqli  ravishda  uchtalik  kompleks 
ESI (ferment-subtrat-ingibitor) hosil bo`lmaydi.  
Subtratga  o`xshash  ingibitor  ferment  molekulasining  bir  qismini  bog`lab, 
ferment-subtrat  kompleksi  hosil  bo`lishiga  yo`l  qo`ymaydi.  Ferment 
molekulalari  faol  markazidan  ingibitorni  yuqori  kontsentratsiyadagi  substrat 
bilan    siqib  chiqarilganda  tormozlanishni  to`xtatish  va  fermentni  katalizlash 
qobiliyatini tiklash mumkin.  
Raqobatli  ingibitor  subtratga  o`xshash  bo`lganligi  uchun  bunday 
ingibirlash  izosterik  ingibirlash  deb  ham  ataladi.  Ferment  faollanishiga  ta`sir 
etuvchi  metabolitlar  va  yot  moddalar  raqobatli  (izosterik)  ingibitorlar  bo`lishi 
mumkin.  
Raqobatli  ingibirlanishga  suktsinat  va  malonat  kislotalari  bilan 
suktsinatdegidrogenaza  fermenti    orasidagi  munosabat  misol  bo`la  oladi. 
Malonat  kislotasining  strukturasi  suktsinatga  o`xshash  bo`lganidan  u 
fermentning  ma`lum  sathi  bilan  bog`lanadi,  hosil  bo`lgan  kompleks  esa 
parchalanmaydi, fermentni blokirlab turadi.
  

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish