Infratuzilmasi kafedrasi transport infratuzilmasis

Hududlar bo‘yicha temir yo‘llar zichligini guruhlashtirish

65
Mintaqalarda temir yo‘llar uzunligi va zichligi turlicha bo‘lishi bilan birga ularda tashilgan yuk va yo‘lovchilar hajmi hamda yuk va yo‘lovchi aylanmasi orasida ham tafovutlar mavjud. Respublika mintaqalari kesimida temir yo‘l transportida jo‘natilgan yuklar hajmi turlicha ekanligini ko‘rish mumkin. 2015 yilda temir yo‘l transportida tashilgan yuklarning 30,4 foizi
Toshkent viloyatiga, 1/5 qismidan ortig‘i (21,4 foiz) esa Navoiy viloyatiga to‘g‘ri keldi (rasm3.6.). Respublikada tashilgan yuklarning 1/3 qismidan ortig‘i (34,2 foiz) Buxoro, Farg‘ona, Qashqadaryo hamda Samarqand viloyatlariga to‘g‘ri keldi. Qolgan mintaqalarda yuk tashish hajmining ulushi 5 foizga ham yetmaydi. Ayniqsa, Xorazm (0,5 foiz), Sirdaryo (0,4 foiz) va Andijon (0,2 foiz) viloyatlarining hissasi juda kichik hisoblanadi.

Mintaqalar kesimida temir yo‘l transportida tashilgan yuklar dinamikasi (ming tonna)

So‘nggi o‘n yilda (2005-2015 yy.) temir yo‘l transportida jo‘natilgan yuklar hajmi respublika bo‘yicha 146,6 foizga ortgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich Jizzax viloyatida 2,7 martaga o‘sdi. Shuningdek, respublika o‘rtacha o‘sish ko‘rsatkichidan yuqori bo‘lgan hududlarga Navoiy (192,7 foiz) hamda Toshkent viloyatlari(172,9 foiz) kirdi. O‘sish ko‘rsatkichi nisbatan yuqori bo‘lgan mintaqalarga yana Samarqand (146,3 foiz), Surxondaryo (139,8 foiz), Qashqadaryo (128 foiz), va Farg‘ona (126,4 foiz) viloyatlari kirdi. Aksincha, Andijon viloyatida oxirgi 10 yilda yuk tashish hajmi 3,5 martaga, Namanganda 1,5 martaga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Sirdaryo viloyatida mos ravishda 13 foiz - 17 foizga qisqardi. Qolgan mintaqalarda esa yuk tashish hajmi respublika o‘rtacha ko‘rsatkichidan ancha past bo‘ldi. Respublika mintaqalari kesimida temir yo‘l transportida jo‘natilgan yo‘lovchilar sonida hududiy tafovutlar mavjud. Ushbu holatni umumfoydalaniladigan temir yo‘lda yo‘lovchi tashishga oid ishlab chiqilgan ma’lumotlardan kuzatish mumkin (rasm-3.7). 2015 yilda temir yo‘l transportida tashilgan yo‘lovchilarning yarmidan ortig‘i (54,6 foiz) Toshkent viloyatiga, 27,2 foizi esa Sirdaryo viloyatigato‘g‘ri keldi.

Mintaqalar kesimida temir yo‘l transportida tashilgan yuklar dinamikasi (ming tonna)

Demak, jami tashilgan yo‘lovchilarning har beshtadan to‘rttasi yuqorida qayd etib o‘tilgan ikkita mintaqaga to‘g‘ri kelgan. Yo‘lovchi tashishda qolgan mintaqalarning ulushlari past. 20052015 yillarda temir yo‘l transportida yo‘lovchilarni tashish 5 mln. kishi (133 foiz)gaortdi. O‘rganilayotgan davrda yo‘lovchilarni tashish Sirdaryo (4,4 marta) va Namangan (3 marta) viloyatlarida keskin ko‘paydi. Shuningdek, Farg‘ona (144,5 foiz), Andijon (134,5 foiz), Xorazm (131,8) va Toshkent (131,1 foiz) viloyatlarida yo‘lovchilarni tashish sezilarli tarzda ko‘paydi. Aksincha, bu davrda Jizzax viloyatida yo‘lovchi tashish 8 barobarga, Buxoro viloyatida 2,6 barobarga qisqardi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Samarqand viloyatida yo‘lovchilar soni 50 foizga, Qashqadaryoda 43 foizga, Navoiyda 38 foizga, Surxondaryoda 14 foizga kamaydi.