Informatika va dasturlash

Komputer viruslari va ularga qarshi himoya.Zarar keltiruvchi dastur bu shunday kompyuter dasturiki uning ishlashi natijasida kompyuterda saqlanayotgan ma’lumotlar buzilishi, o’g’irlanishi yoki boshqa zararli xolatlar yuzaga kelishi mumkin. Bunday dasturlarga kompyuter viruslari, troyanlar, tarmoq chervlari va boshqalar kiradi. Bularni xar birini aloxida ko’rib chiqamiz.
Kompyuter virusi - bu o’lchami katta bo’lmagan, maxsus yozilgan dastur bo’lib, u o’zining nusxalarini yaratish (albatta aslidek bo’lishi shart emas) va ularni boshqa dasturlarga, kompyuterning tizim soxalariga, kompyuter tarmoqlariga joylashi mumkin. Ichida virus bo’lgan dastur «zararlangan» deyiladi. Bunday dasturni ishga tushirilganda boshqaruvni avval virus amalga oshiradi. Virus boshqa dasturlarni topadi va zararlaydi, shuning­dek qandaydir buzg’unchi harakatlarni bajaradi (masalan, diskdagi fayllarni va shu fayllar joylashgan jadvalni ishdan chiqaradi (buzadi) operativ xotirani bo’lar-bo’lmas «axlat» bilan to’ldiradi va h.k.). Virus o’zini yashirish maqsadida dasturni zararlantirish harakatlari har doim ham bajarilavermaydi. Ular faqat muayyan sharoitda amalga oshadi. Virus kerakli harakatlarni bajarib bo’lgandan so’ng, boshqaruvni o’sha o’zi o’rnashib olgan dasturga beradi (virus shu dasturning ichida yotadi) va u oldingidek ishlayveradi. shu bilan bir qatorda virus bilan zararlangan dastur xuddi viruslanmagan dastur kabi faoliyat ko’rsatadi.
Mavjud bo’lgan viruslarning ko’pchiligi yadro tizimli fayllarni afzal ko’radilar, chunki ko’p zamonaviy kompyuterlarda fayllar tizimi bir xil nomlanadi. Masalan, viruslar aksariyat hollarda, Command.com fayliga birlashadi va Dir buyrug’i bilan boshqa disk va direktoriyalarga tarqaladi. Ko’p hollarda tizimning zararlanishi kiritish-chiqarish jarayoniga murojaat qilganda ro’y beradi.
Aslini olganda, viruslar tizimlarga birikib ketish uchun har qanday yo’llarni ishlatishadi, shuning uchun ham zararlanmaydigan tizimlar yo’qdir.
shaxsiy kompyuterlarga viruslar kirib ketishining asosiy yo’li bo’lib zararlangan disketalar xizmat qiladi. Viruslar borgan sayin beshafqat va hech narsadan qo’rq­maydigan bo’lib borayapti, hatto eng yetuk viruslarga qarshi dasturlar ham ular bilan kurashishga bahzan ojizlik qilayaptilar. shunday viruslar mavjudki, ular energiyaga bog’liq bo’lmagan xotiraga yashirinib olib, tizimni tozalashda juda katta qiyinchiliklar tug’diradilar. hatto haqiqiy firma belgisiga ega bo’lgan, arxivlangan dastur ham virusdan holi ekanligiga hech kim kafillik bera olmaydi. Viruslarni CD-ROM disklarning shtampovka jarayonida ham o’rnashganlik hollari mavjuddir.
Viruslar ko’payishi shartli ravishda 5ta fazaga bo’linishi mumkin:

1. 
   kompyuterga kirib olish;
   
2. 
   virusning faollashishi;
   
3. 
   zararlash uchun ob’ektlarni qidirish;
   
4. 
   virus nusxalarini tayyorlash;
   
5. 
   virus nusxalarini joylash.
   

Xar bir fazani aloxida ta’riflaymiz.