«informatika va axborot texnologiyalari»

6.
 
Sonlar, arifmetik amallar va ifodalarni yozish. 
7.
 
Dasturning umumiy ko‘rinishi 
8.
 
Qiymat berish buyrug‘i 
9.
 
Kiritish va chiqarish buyruqlari 
10.
 
Chiziqli dasturlar tuzish
11.
 
Satrli ma’lumotlar bilan ishlash
12.
 
Tarmoqlanuvchi algoritmlarni dasturlash 
III. Ma‘ruzada yoritiladigan asosiy (tayanch) ma‘lumotlar: 
1.
O‘zgarmas va o‘zgaruvchi. 
2.
Operator 
3.
Тranslyator, interpretator va kompilyator. 
4.
Turbo Pascal
 
dasturlash tizimi. 
1. Paskal tilining alifbosi 
Paskal dasturlash tilining alifbosi deb, shu tilda ma‘lumotlarni ifodalash va dasturlar 
yozish jarayonida kompilyator tomonidan qabul qilishga ruxsat berilgan belgilar yoki maxsus 
belgilardan iborat bo‗lgan zanjirlar to‗plamiga aytiladi. 
Bu alifbo o‗z ichiga ASCII (halqaro belgilar va ularning uodlari) jadvalining hamma 
belgilarini, ya‘ni quyidagilarni oladi: 
1.
Lotin alifbosining katta va kichik sharflari; 
2.
0 dan 9 gacha arab raqamlari; 
3.
Tagiga chizish belgisi ( _ ); 
4.
Bo‗sh joy belgisi; (bu belgi paskal tilida barcha xizmatchi so‗zlar va ma‘lumotlarni 
bir-biridan ajratish uchun foydalaniladi; 
5.
Boshqaruvchi belgilar : ASCII jadvalidagi kodlari 0 dan 31 gacha bo‗lgan belgilar. 
Bu belgilar satr va konstantalarni ifodalashda qo‗llanishi mumkin; 
6.
Turli ko‗rsatmalarni yozish uchun ishlatiladigan maxsus belgilar : 
+ - 
* / 
={}()[]., @ # ':; $ % ^!? & \ 
< >
7.
Asosiy bo‗lmagan belgilar: (ASCII ni kengaytiravchi, ya‘ni kodi 128 dan 255 gacha 
bo‗lgan belgilar. Rus alifbosining katta va kichik harflari, psevdografika elementlari 
shu sinfga kiradi. Bu belgilar turli konstantalarni hosil qilishda, matnlarni yozishda, 
izoxlarni tashkil qilishda qo‗llanishi mumkin.); 
8.
Murakkab belgilar: 
< = > = : = . .
* *; 
9.
Xizmatchi so‗zlar. Ular paskal tilida ma‘lum bir ma‘no yoki ko‗rsatmani anglatuvchi 
maxsus belgilar zanjiridan iborat bo‗lib, bu zanjirni o‗zgartirish yoki qisqartirib 
qo‗llash mumkin emas. Masalan: