Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish


(Savol:  Biz  yuqorida  bir  nechta  bo’limlar  ustida  to’xtalib  o’tdik.  Paskal



Download 1,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/153
Sana30.12.2021
Hajmi1,43 Mb.
#89252
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   153
Bog'liq
informatika va axborot texnologiyalari

(Savol:  Biz  yuqorida  bir  nechta  bo’limlar  ustida  to’xtalib  o’tdik.  Paskal 

tilida  bu  bo’limlarning  qanday  ahamiyati  bor?  Ular  bizga  qanday  vazifalarni 

bajarishimizni osonlashtiradi?)  

 

Dasturlashtirishda bajariladigan harakatlar kontseptsiyasi 

Shuni  eslatib  o’tish  lozimki,  dastur  bu  –  masalani  yechish  jarayonini 

ifodalovchi,  ma'lum  bir  tilda  ifodalangan,  algoritm  bo’lib,  EHM  bajaruvchi  vosita 

hisoblanadi.  Paskal  tilida  yozilgan  dastur  to’gridan-to’gri  EHMga  emas,  balki  biror 

bajaruvchiga  muljallanki,  unda  qanday  toifadagi  qiymatlar  bilan  ishlay  olishi  va 

qo’shimcha ko’rsatmalarsiz qanday amallarni bajara olishi belgilab bo’lishi kerak. 

U  yoki  bu  masalani  yechish  uchun  kattaliklar  ustida  bajarilishi  kerak  bo’lgan 

amallarni ko’rsatish uchun algoritmik tilda operator tushunchasi xizmat qiladi. 

Dasturdagi har bir operator ma'lumotlarga ishlov berishning mustaqil, mantikan 

tugallangan  bosqichini ifodalaydi. Paskalda operatorning 8 ta turi ko’zda tutilgan. Har 

qanday  masalani  yechish  (bu  berilgan  ma'lum  kattaliklardan)  aniq  qoidalar  bo’yicha, 

berilgan  kattaliklardan  boshqa  kattaliklarni  keltirib  chiqarish  jarayonidan  iboratdir. 

Yangi kattaliklarni hosil qilish qoidasi Paskalda ifodalar orqali beriladi. Oddiy hollarda 

masalaning yechimini bitta formula yordamida ko’rsatish mumkin. 

Masalan,  to’gri  burchakli  uchburchakni  berilgan  a  va  v  katetlar  uzunligi 

yordamida gipotenuza uzunligini topish uchun formula yordamida hisoblash o’tkazish 

kifoya.  Mana  shunday,  berilgan  ifodaga  karab,  yangi  qiymatni  hisoblash  kidasini 

berish  uchun  paskal  operatorlaridan  biri  –  o’zlashtirish  operatori  ishlatiladi.  Bunda 

berilgan  formula  bo’yicha  hisoblangan  qiymat  biror  o’zgaruvchiga  beriladi.  Dastur 

tuzish jarayonida faqatgina o’zlashtirish operatorlari bilan chegaralanishning iloji yo’q. 

Dasturda hisoblashlarning barcha yo’llari kuzda to’tilgan bo’lishi va qanday hollarda u 

yoki bu hisoblash yo’li tanlanishi kerakligi haqida axborot berilishi zarur. 

Hisoblash  jarayonlarini  tashkil  etish  uchun  tanlash  operatorlari  va  o’tish 

operatorlari  ko’zda  tutilgan.  Bu  kategoriyaga  yana  ulash  operatorini  ham  kiritish 

mumkin:  bu  ham  tanlash  operatori  ammo  u  yordamida  amallar  emas,  balki  qayta 



ishlashga beriladigan ma'lumotlar tanlanadi. Paskaldagi ma'lumotlarning aralash toifasi 

sababli  bu  operator  mavjuddir.  Paskal  tili  yetarli  samaradagi  dasturni  olish  uchun 

zamonaviy  EHMning  umumiy  tavsifdagi  tomonlarini  hisobga  oladi.  Ko’p  oddiy 

algoritmlarni  dasturlashtirishda  asosan  o’zlashtirish,  kiritish-chiqarish  operatorlaridan 

foydalaniladi. Quyida shu operatorlarni ko’rib chiqamiz. 


Download 1,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   153




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish