Bu yerda 2 ta belgidan iborat bo’lgan asosiy belgi “:=” belgisining o’ng
tomonidagi ifoda hisoblanib, belgining chap tomonidagi o’zgaruvchi tomonidan
Shunday qilib, o’zlashtirish operatori mustaqil mantiqiy tugallangan hisoblash
jarayonini ifodalaydi: o’zlashtirish operatori bajarilishi natijasida ma'lum
o’zgaruvchilar keyingi bosqichlarda ishlatilishi mumkin bo’lgan joriy qiymatni qabul
operandlardan, amal beliglaridan, amallarni ixtiyoriy ketma-ketligini bajarish
imkoniyatlarini beruvchi qavslardan tashkil topadi. Bunda operatorlar uch turli:
uning qiymati aniqlangan bo’lishi lozim. Sintaksis jihatdan o’zgaruvchi - qiymatini
o’zlashtiradigan, shu o’zgaruvchi nomi sifatida qullaniladigan indentifiqatordir.
ifoda hisoblanishi jarayonida aniqlanadi. Operandlar sifatida paskal funktsiyalarni
Arifmetik o’zlashtirish operatori o’zgaruvchiga arifmetik toifadagi, ya'ni REAL
yoki INTEGER toifadagi qiymatni berish uchun xizmat qiladi. Bunday operatorlarning
ung tarafida arifmetik ifoda ya'ni shu toifadagi qiymatni hisoblash qoidasini beruvchi
ifoda bo’lishi kerak.
Bunday operatorining ung tarafidagi arifmetik ifoda, ya'ni shu toifalardagi
qiymatlarni hisoblash qoidasini beruvchi ifoda bo’lishi kerak
Agar o’zlashtirish operatorining chap qismidagi o’zgaruvchi real toifaga ega
bo’lsa, arifmetik ifoda REAL toifadagi, hamda INTEGER toifadagi qiymat ham
bo’lishi mumkin
Asosiy operatorlar sifatida o’zgarmas, o’zgaruvchilar va f-yalar ishlatiladi
Arifmetik ifodaga quyidagi misollarni keltirish mumkin
5*6+3*3
((5*6)+(3*3)=396)
9 div 4/2
((9 div 4)/2=1.0)
40/5/10
((40/5)/10=0.8)
-sqrt(sqr(3)+32/2)
(-sqrt(sqr(3)+(32/2))=-5.0)
((2+4)/10+2/4)*2
((((2+4)/10)+(2/4))*2=2.2)
Arifmetik o’zlashtirish operatoriga misol (bunda x, a, b, c, r–REAL toifadagi
o’zgaruvchilar , pi=3.14159 bo’lgan haqiqiy sonning nomi):
x:=0 ( x o’zgaruvchiga nolga teng bo’lgan qiymat berilyapti);
i:=i+1 ( i ning joriy qiymati bir birlikka orttirilyapti);
с:=sqrt(a*a+b*b) (a va b katetlar gipotenuzasi uzunligi hisoblanayapti):
x:=2*pi*r (r radiusli aylana uzunligi x hisoblanyapti).
Quyidagi yozuvlar sintaksis bo’yicha o’zlashtirish operatori emas yoki Paskalda
bunday yozib bo’lmaydi:
3:=i+2 (chap tomonda konstanta qullanilishi mumkin emas);
х=2*pi*r (“=” belgi o’zlashtirish operatorining belgisi emas);
i=5/4 (butun sonli o’zgaruvchiga haqiqiy qiymat berilmaydi);
х:=a*b/2 (ketma-ket ikki amal belgisi belgisini yozish mumkin emas).
Agar o’zlashtirish operatorining chap tomoniga BOOLEAN toifadagi
o’zgaruvchi ko’rsatilgan bo’lsa, operatorning ung tarafiga mantiqiy qiymat (TRUE
yoki FALSE )ni hisoblovchi mantiqiy ifoda berilishi kerak. Mantiqiy ifodada
konstanta, o’zgaruvchi va funktsiyalar ishlatiladi, biroq mantiqiy amalni har bir
operandi BOOLEAN toifada bo’lishi kerak. Mantiqiy ifodada mantiqiy amal operandi
bo’lib xizmat qiladi. Bu tushunchani oddiylashtiraylik :
Do'stlaringiz bilan baham: