|
2. Multimedia va distant tizimlari asoslari.
Shuni aytish kerakki, kadrlarni kayta tayerlashda Jaxon Valyuta Fondi, Umumjaxon banki, Yevropa Ittifoki komissiyasi kabi nufuzli tashkilotlar katta tajribaga egadirlar. Biz bunga ushbu tashkilotlar tomonidan tashkil qilingan semenar va konferensiyalarning ishtirokchisi sifatida yana bir bor ishonch xosil kildik. Avvalambor, o‘quv jarayonida zamonaviy kompyuter texnalogiyalaridan foydalanish taxsinga sazovordir. Uz urnida, mulultimedia vositalaridan keng foydalanish yulida ayrim obyektiv muammolar xam mavjud. Bulardan eng asosiysi-o‘quvchilar uchun kerak bulgan o‘quv materiallarini, konunlarni va boshka kursatmalarni qo‘llanma kilib kompyuter dasturlarini ishlab chikarishdir. Ishlab chikarilgan kompyuter dasturlarida multimedia elementlarni kullash esa, kompakt disklarni kullashni talab kiladi. Xozirgi kunda bunday kurinishdagi kompakt disklarni respublikamizda ishlab chikarish imkoni yukdir. Bular ma’lum bir mikdordagi mablagni oldindan jalb etishni talab kiladi.
Distant uslubi asosida o‘quvchilarnii o‘qitish xozirgi kunning eng rivojlanib borayetgan yunalishlaridan bo‘lib, o‘qituvchi bilan o‘quvchilar ma’lum bir masofada joylashgan xolda ta’lim berish tizimidir. O‘qituvchi va o‘quvchining ma’lum bir masofada joylashganligi, o‘qituvchining dars jarayenida kompyuterlar, sputnik alokasi, kabel televideniyesikabi vositalar asosida o‘quv ishlarini tashkil kilishini talab kiladi. Zamonaviy kompyuter texnologiyalarining tez rivojlanib borishi, ayniksa, axborotlarni uzatish kanallarining rivojlanishi telekommunikasiya soxasiga uziga xos tarixiy uzgarishlar kiritmoqda. Mamlakatimizdagi barcha o‘quv yurtlarini va biznes bilan shugullanayetgan kompaniyalarni distant uslubi asosida birlashtirilsa, o‘qitish jarayenini va tijorat ishlarini yanada yukoriga olib chikadi.
3. Multimedia va distant tizimlarining xolati va rivojlanish istikbollari.
Distant uslubi asosida o‘qitish quyidagi texnologiyalarni o‘z ichiga oladi:
interaktiv texnologiyalar;
audiokonferensiyalar(audioconferencing); videokonferensiyalar(videoconferencing);
ish stolidagi videokonferensiyalar(desktor videoconferencing);
elektron konferensiyalar(e-mail, on-line services);
ovoz kommunikasiyalari(voice mail);
ikki tomonlama aloka; virtual borlik(virtual reality);
Nointeraktiv texnologiyalar;
bosib chikarilgan materiallar;
audiokassetalar; videokassetalar;
bir tomonlama sputnik aloka;
televizion va radio kursatuvlari; disketa va CD-ROMlar.
Avvalambor, distant uslubi asosida o‘qitish, jugrofiy jixatdan uzokka joylashgan maktablar va akademik ta’lim uchun muljallangan edi. Lekin, zamonaviy axborotlar vatelekommunikasion texnologiyalarning rivojlanishi tabiiy ta’lim-tarbiya jarayenini uzok masofadan turib amalga oshirishga yul ochib berdi. Natijada distant uslubi asosida o‘qitish, tez vakt ichida kupgina maktablarda, tijoratchilar ichida va ishlab chikarish korxonalarida keng qo‘llanila boshladi va o‘qitishda yangi uslublarni kullashga yana bir turtki bo‘ldi. Distant uslubi asosida o‘qitishning Xalkaro Kengashining taxlillari shuni kursatmoqdaki, xozirgi kunda jaxonda 10 milliondan ortik talabalar shu uslub asosida ta’limolishmoqda. AKShda shu uslub asosida o‘qitish maksadida yangi o‘quv markazlari barpo etilmoqda.
Distant uslubining kuyidagi afzalliklari mavjuddir:
a) o‘qitishning ijodiy muxiti. Mavjud kupgina uslublar asosida o‘qituvchi ilm tolibini o‘qitadi, o‘quvchi esa fakat berilgan materialni o‘qiydi. Taklif kilinayetgan distant metodi asosida esa o‘quvchilarning uzlari kompyuterlar asosida axborotlar bankidan kerak bulgan ma’lumotlarni kidirib topadi va albatta uzlarining tajribalarini boshkalar bilan elektron tarmoqlari asosida almashadi. Bu esa o‘quvchilarni boshkalar bilan yaxshi mulokatda bo‘lishini ta’minlaydi va uz urnida bunday mexnat ta’lim olishni ragbatlantiradi.
b) mustakil ta’lim olishning imkoniyati borligi. Distant uslubi asosida ta’lim berish-boshlangich, urta, universitet, sirtki-kechki va malaka oshirish boskichlarini uz ichiga oladi. Tayergarligi xar xil darajadagi inspektorlar uzlarining shaxsiy dars jadvallari asosida ishlashlari mumkin va uzining darajasidagi talabalar bilan mulokatda bo‘lishi mumkin.
v) ish joyidagi katta uzgarishlar. Distant uslubi asosida ta’lim berish turi millionlab insonlarga, xammadan xam ishlab chikarishdan ajralmasdan ta’lim olayetganlar uchun, kulay sharoit yaratib beradi. Bunday uslub asosida o‘qitish kadrlarni tayerlashda judayam katta rol uynamoqda, ya’ni jugrofiy va moliyaviy kiyinchiliklarsiz uzining ishlab turgan urnida ilm olishi mumkindir.
g) o‘qitish va ta’lim olishning yangi va unumli vositasi. statistik ma’lumotlar shuni kursatmoqdaki, distant uslubi asosida ta’lim berish, ishlab chikarishdan ajralgan xolda ukish kabi unimlidir. Bundan tashkari, distant uslubi asosida ta’lim olish universitet tomonidan kuyilgan chegaradan xam chetga chikib ketadi. Bunday asosda ta’lim olayetgan talabalar yeki o‘qituvchilarning boshkalardan ustunligi - ularningeng yaxshi sifatli materiallar va o‘qituvchilar bilan ta’minlanishidir. Ta’lim berish va boshkarish uslubiyatiga asoslangan xolda, o‘qituvchi auditoriyada o‘qitish shartlaridan xoli bo‘lishikerakdir. Distant uslubi asosida o‘qitishning o‘quv koidalaridan kelib chiksak, solik inspektorlari INTERNET turi orqali jaxon buyicha sayexat kilishlari mumkin. Shu bilan birga, ta’lim berish uslubining uzgarishi bilan uning shakllari xam uzgarishi shartdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
