Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

Tarmoqning adresatsiyasi. 
Internet  yoki  har  qanday  boshqa  TCP/IP  li  tarmoqlarga  ulangan  har  bir 
kompyuter  bir  –birini  «tushunadigan»  bo‘lishi  kerak.  Ushbu  holat  bo‘lmasa, 
tarmoq xabarlarni sizning kompyuteringizda qanday yuborishni bilmaydi.  
Internetdagi  biron  bir  kompyuter  bilan  bog‘lanish  uchun  unikal  Internet-
adresini bilishingiz lozim. Adreslarning ikki xil formatlari mavjaud, ular :IP-adres 
va DNS-adreslardir.  
Agar  bir  va  bir  nechta  kompyuterda  bir  xil  identifikator  bo‘lsa,  tarmoq 
xabarni  yubora  olmaydi.  Internetda  kompyuter  tarmoqlari  (KT)  Internet  manzili 
yoki aniqrog‘i IP-manzilini belgilash bilan aniqlanadi. IP manzili 32 bit uzunlikda 
va har biri 8 bitdan iborat to‘rt qismdan tashkil topgan va har bir qismi 0 dan 255 
gacha bo‘lgan qiymatlarni qabul qiladi. Qismlar bir-biridan nuqta orqali ajratiladi. 
Masalan,  232.25.234.456  yoki  147.  120.  3.  28  lar  IP    da  ikkita  har  xil  manzilni 
belgilaydi.  Internet  tarmoq  manzili  haqida  gap  ketganda,  odatda  IP  manzili 
tushuniladi.  Agar  IP  -  manzilida  barcha  32  bit  ham  foydalanilsa,  u  holda  to‘rt 
milliarddan  ko‘p  mumkin  bo‘lgan  manzillar  paydo  bo‘lar  edi.  Lekin  ba‘zi  bir 
manzillar  birlashmalarning  maxsus  maqsadlari  uchun  zaxiraga  olib  qo‘yiladi.  IP 
manzili  ikki  qismdan  iborat  bo‘ladi:  tarmoq  manzili  va  uning  xost  manzili.  IP 
manzilning ushbu tuzilishiga asosan har xil tarmoqlardagi kompyuter nomerlari bir 
xil  bo‘ladi.  Shuni  aytish  joizki,  manzillarni  sonli  belgilash  kompyuter  uchun 
tushunarli  bo‘lsada,  foydalanuvchi  uchun  aniq  ma‘lumotni  bermaydi.  Shuning 
uchun ham kundalik hayotda odatda adreslashning domen usuli foydalaniladi.  
Agar  siz  DNS  –  adres  kiritsangiz,  u  avval  nomlar  serveriga  yuboriladi,  bu 
server ushbu adresni mashina anglay olishi uchun 32 bitli IP – adresga o‘giradi.  
DNS nomlar odatda uchta tashkil etuvchilardan tashkil topadi ( ularning soni 
ko‘proq bo‘lishi ham  mumkin). Domen tizimi ierarxik strukturaga egadir: yuqori 
sath domenlari, ikkinchi sath va h.k. sath domenlari. Yuqori sath domenlari ikki xil 
bo‘ladi:  geografik  (ikkita  harfli  -  har  bir  davlat  o‘zining  kodiga  ega)  va 
administrative (uchta harfli).  
Xost 
kompyuterlar 
Internetning 
server 
xizmatini 
bajaruvchi 
kompyuterlardir. 
Xost sistema (kompyuter) Internet bilan bog‘langan aloqa xabarlarini oluvchi 
va  uni  mos  aloqa  bo‘limlariga  jo‘natuvchi  kompyuterdir.  Ko‘p  hollarda  xost 
kompyuter  lokal  tarmog‘idagi  oddiy  kompyuterga  o‘xshagan  bir  kompyuterdir. 
Umumiy holda u Internet provayderi vazifasini bajaruvchi tashkilot modemi orqali 
ulangan  kompyuterdir.  Xost  kompyuterlarni  nomlash  oddiydir.  Misol  uchun 
[e-mail]  elektron  pochta  adresida  silk.org  tarmog‘iga  mansub 
domen  bo‘lsa,  tashsu  esa  elektron  pochta  xost  sistemasining  programmalari 
bajariladigan  kompyuter  nomidir.  Domenning  eng  yuqori  sathidagi  so‘z  (bizning 
misolimizda  org)  uning  sinfini  aniqlaydi.  U  xizmat  turi  yoki  geografik 
joylashganiga qarab belgilanadi. Masalan: