«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

,   

Seagate  Technology  LLC

  1,5  terabayt 

(Tbayt) hajmga ega, 2009-yilda esa, yangi plastinalar vositasida 2 Tbaytlik vinchester yaratildi. 

Shu yilda  

Western Digital

 kompaniyasi 2 terabayt hajmli qattiq disklar ishlab chiqarishni yo‗lga 

qo‗ydi. 



 

Kompakt  disklar  (Compact  Disk-CD).

 

Hozirgi  vaqtda  axborot  tashish  vositasi  sifatida 

kompakt  disklardan  keng  foydalanilmoqda.  Kompakt  diskning  axborot  sig‘imi  katta  bo‘lgani 

uchun  unga  multimediali,  grafik  axborotlar,  kompyuterning  dasturiy  ta’minoti  va  boshqa  katta 

hajmga ega bo‘lgan ma’lumotlar yoziladi. Kompakt disklar uch turga bo‘linadi. Birinchisi, faqat 

o‘qish  uchun.  Bunday  kompakt  disk  (SD)larga  axborot  ularni  ishlab  chiqarish  jarayonida 

yoziladi  va undagi  axborot faqat  o‘qish  uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Ya’ni  uning  ustiga yangi 

---

ma’lumotlar yozib bo‘lmaydi. Ikkinchi turdagi kompakt disklar SD-R deb nomlanib, ularga bir 

marotaba axborot yozish mumkin. Uchinchi turdagi kompakt disklarga mavjud ma’lumot ustidan 

qayta  yozish  mumkin.  Bunday  kompakt  disklar  CD-RW  deb  yuritiladi.  Turidan  qat’iy  nazar 

kompakt  disklarning  axborot  sig‘imi  640-700  Mbaytni  tashkil  etadi.    Kompakt  disklardan 

axborot  o‘qish  qurilmasi  SD-ROM  yoki  CDD  (Compact  Disk  Driver)  deyiladi.  SD-ROMlar 

axborot o‘qish tezligi bilan xarakterlanadi. Bir birlik axborot o‘qish tezligi sifatida  sekundiga 

150  Kbayt  axborot  o‘qish  qabul  qilingan  bo‘lib,  qolganlari  shunga  karrali  qilib  olinadi. 

Masalan, 4 karrali (4x) tezlikka ega bo‘lgan  SD-ROM bir sekundda 150x4=600 Kbayt axborot 

o‘qiydi. 52x (52 karrali) SD-ROMning o‘qish tezligi 7800 Kbayt/sek.  

Hozirgi    vaqtda    SD  disklardan  axborot  o‘qish  bilan  birga,  unga  ma’lumotlar  yozish 

imkoniyatiga  ega bo‘lgan qurilmalar paydo bo‘ldi. Bu qurilmalar CD RW deb yuritiladi.   CD 

RW qurilmasi uch xil tezlikka ega bo‘ladi: o‘qish, qayta yozish va yozish tezliklari. Qayta yozish 

deganda      CD  RW  diskiga  axborot  ustidan  qayta  yozish  tushuniladi.  Yozish  deganda  CD  R 

diskiga  axborot  yozish  tushuniladi.  Bu  tezliklar  ham  yuqoridagidek  tezlik  birligiga  nisbatan 

karrali  ko‘rinishda  bo‘lib,  ketma-ket  yoziladi.  Masalan,  CD  RW  qurilmasining  tezligi  CD  RW 

52x32x44  ko‘rinishda  yozilgan  bo‘lsa,  uning  axborot  o‘qish  tezligi  52  karrali  bo‘lib,  qayta 

yozish tezligi 32 va yozish tezligi 44 karralidir.    



 

 DVD disklar (Digital Versatile Disk – universal raqamli disk). Tashqi ko‘rinishidan DVD 

disklar CD disklardan farq qilmaydi. CD disklardan farqli o‘laroq DVD disklar katta hajmdagi 

axborot  sig‘imiga  ega  bo‘lish  bilan  birga,  ularga  axborot,  ya’ni  yangi  texnologiya  –  DVD 

formatda yoziladi.  DVD disklarning axborot sig‘imi turiga qarab quyidagicha bo‘lishi mumkin: 



 

DVD-5 – bir tomon, bir sathli hajmi 4,7 Gbayt; 



 

DVD-9 – bir tomon, ikki sath hajmi 8,5 Gbayt; 



 

DVD-10 – ikki tomon, bir sathli hajmi 9,4 Gbayt; 



 

DVD-14 – ikki tomonli disk bir tomonida bitta  va ikkinchi tomonida – ikkita sath