«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

Matnli ma'lumotlarni kodlash 

Agar alfavitni xar bir simvoliga bittadan  o‗nli son  mos qo‗yilsa, Matnli axborotni ikkilik 

kodlash sistemasida ifodalash mumkin. AQSh dagi standartlashtirish instituti  ( ANSI- American 

National Standard  Institute) ASCII ( American  Standard  Code for  Information  Interchange  -  

axborot almashinuvi uchun standart kod) kodlash sistemasini yaratdi..Bu kodlash sistemasi ikki 

bo‗limdan iborat: asosiy  qism va kengaytirilgan qism. Asosiy qism tarkibiga 0 dan 127  gacha 

o‗nli  sonlarga  mos  keluvchi    simvollar,  kengaytirilgan  qism  tarkibiga  esa  128  dan  255  gacha  

o‗nli sonlarga mos keluvchi  simvollar kiradi. 0 dan 31 gacha o‗nli sonlarga xech qanday simvol 

mos kelmaydi, bu kodlar  apparat vositalari ixtiyoriga berilgan bo‗lib, ular boshqaruvchi  kodlar  

deyiladi. 32 dan 127 gacha  o‗nli sonlarga  ingliz   alfavitini xarflari, tinish belgilar, raqamlar,  

arifmetik amalni ifodalovchi belgilar va ba'zi yordamchi simvollar mos  qo‗yilgan. 128 dan  255 

gacha      kodlar      turli  davlatlarni      milliy  alfavitini  kodlash  uchun    ishlatiladi.  Kodlar  jadvalini 

ikkinchi qismida yagona standart yo‗qligi, boshqa kodlar jadvalini yaratish va ishlatishga sabab 

bo‗ldi. Masalan , Windows -1251  kodlash sistemasini Microsoft  kompaniyasi  ishlab chiqgan 

bo‗lib,  unga  rus  tilini  simvollari    xam  kiritilgan,  undan  Windows    operatsion  sistemada  keng 

foydalaniladi.  Yana  bir  keng  tarqalgan  kodlash  sistemasi    KOI-8  (  kod  obmena  informatsiey  , 

vos'miznachno`y)  Rossiya  territoriyasidagi  komp'yuter  tarmoqlarida  va  Internetni      Rossiya   

sektorida   foydalaniladi.Agar simvollarni ikkilik sanoq sistemasidagi sonlarni sakkizta razryadi 

bilan  emas,  kattarok  razradi    bilan    kodlashtirsak,  kodlash    diapazoni  anchagina  kengayadi.  

Simvollarni  16  -razryad      ishlatib    kodlash  sistemasi  -UNICODE  nomini  olgan.Unda  65536  ta 

simvolni kodlash imkoniyati mavjud    

Demak    bitta    javdvalda  planetamizdagi  ko‗pchilik  tillarni  simvollarini    joylashtirish 

imkoniyati bor. ASCII   kodlar  jadvali  quyida  ko‗rsatilgan 

 

 

 

Windows    1251   jadvali 

---