Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

antivirus ha’m antispam  programmalar;
• kompyuterler arasi’nda mag’luwmat almasi’wi’n ta’miyin-
lewshi  
kommunikaciya  programmalari’;
•  kompakt disklerge jazi’wdi’ ta’miyinlewshi programmalar;
• kompyuterde multimedia imkaniyatlari’n ken’eyttiriwshi
programmalar ha’m basqalar.
Bunnan basqa, programmali’q ta’miyinlew tarqati’li’wi’ ha’m
isletiliwi boyi’nsha to’mendegi tu’rlerge bo’linedi:
•  Software — ma’nisi 100% to’lengeninen keyin wornati’li’p,
paydalanatug’i’n programmali’ ta’miynat. Ma’selen, Windows
operacion sistemalari’, MS Office programmalari’, Adobe
Photoshop ha’m Macromedia Flash.
•  Shareware (ing. Share — àzg’ànà bo’lim) — aprobaciya,
yag’ni’y si’nawdan wo’tkiziw mu’ddetine iye bolg’an
programmalar. Si’naw mu’ddeti, a’dette, birneshe ku’n yamasa bir
ayg’a shekem, yamasa birneshe ret kiri p  islewge mo’lsherlengen
boladi’. Bazi’ bir waqi’tlari’ bunday programmalardi’n’
mu’mkinshilikleri sheklengen versiyasi’ beriledi. Yeger payda-
lani’wshi’g’a sonday programma za’ru’r bolsa, wol programmani’
toli’q versiyasi’n sati’p ali’wi’ mu’mkin. Bul si’yaqli’ program-
malardi’ Internet tarmag’i’nan du’nya ju’zine belgili
Download.com katalogi’nan, programmalardi’ tarqati’w menen
shug’i’llani’wshi’ Softpedia  agentliginen, Rossiyani’n’ Softkey
katalogi’nan tabi’w mu’mkin.
•  Freeware (ing. Free — yerkin) — biypul progràmmàli’q
ta’miyinlew. Ayi’ri’m waqi’tlari’ reklama si’pati’nda yamasa prog-
ramma jarati’wshi’lardi’n’ da’slepki wo’nimleri tarqati’ladi’. Bul
programmalardi’ pulsi’z paydalani’w mu’mkin, biraq  progràm-
màni’ wo’zgerti p  bolmaydi’. Sebebi, programmani’n’ birlemshi
kodlari’ ashi’q ko’riniste berilmeydi.
•  Free and Open Source Software (ing. yerkin ha’m
birlemshi kodi’ ashi’q) — biypul ha’m birlemshi kodi’ ashi’q
progràmmàli’q ta’miyinlew. Paydalani’wshi’ bul si’yaqli’ program-

---

41
malardi’ pulsi’z isletiw menen birge wo’z mu’mkinshilikleri ha’m
za’ru’rligine qaray wo’zgertiwi mu’mkin.
Kompyuterge programmani’ wornati’w