Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

II BAP. PROGRAMMALI’Q TA’MIYINLEW
 8-sabaq. Kompyuterdin’ progràmmali’q ta’miyinlewi
Aldi’ng’i’ sabaqlarda kompyuterlerdin’ texnikali’q du’zilisi ha’m
progràmmàlàr haqqi’nda mag’luwmatlar aldi’n’i’z. Progràmmà
menen ta’miyinlenbegen kompyuter quri’ «temir»den basqa hesh
na’rse yemes. Sebebi, qanday da bir progràmmàsi’z kompyuter
hesh qanday «bilim»ge iye yemes. Soni’n’ ushi’n progràmmalar
kompyuterdin’ texnikali’q du’zilisinin’ logikali’q dawami’
yesaplanadi’ ha’m qanday da bir kompyuterdin’ qollani’w tarawi’
wondag’i’ programmalar toplami’na ti’g’i’z baylani’sli’ boladi’.
Kompyuterler insan turmi’si’ni’n’ ha’r qi’yli’ tarawlari’nda
qollani’wi’ menen 
paydalani’wshi’, yag’ni’y kompyuterdi isletiwshi
shàxs hà’m wonnan ha’r qi’yli’ imkaniyatlardi’ talap yetedi.
Talap yetilgen imkaniyatlardi’n’ barli’g’i’ qanday da bir da’rejede
progràmmàli’q ta’miynatqa da baylani’sli’ boladi’.
Informatikada kompyuter texnikasi’ to’mendegi yeki bo’lim-
nin’ birligi si’pati’nda qaraladi’:
• texnikali’q qurallar;
• progràmmàli’q qurallar.
Texnikali’q qurallar — kompyuterdin’ quri’lmalari’ boli’p
yesaplanadi’. Inglis tilinde bul bo’lim 
hardware dep ataladi’ ha’m
«qatti’ buyi’mlar» dep awdarma yetiledi (ing. hard — qatti’,
ware — wo’nim). Bul bo’limge, ma’selen, processor, vinchester,
monitor, klaviatura, disk ju’ritiwshi, printerlerdi mi’sal si’pati’nda
ko’rsetiw mu’mkin.
Progràmmàli’q qurallar — kompyuter ta’repinen isletiletug’i’n
barli’q progràmmàlàr ji’ynag’i’ boli’p yesaplanadi’. Inglis tilinde
bul bo’lim 
software dep ataladi’ ha’m «jumsaq buyi’mlar» dep
awdarma yetiledi (ing. soft — jumsaq). Bul so’z progràmmàli’q
ta’miynat penen kompyuterlerdin’ sa’ykesleniwin, program-
malardi’n’ jetilisiwin rawajlani’wi’n ha’m beyimlesiwin an’latadi’.
Bunnan basqa informatikada ja’ne bir bag’dar