Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

4-sabaq. Logikali’q a’meller
Logika — logikali’q woylaw formasi’ ha’m ni’zamli’li’qlari’
haqqi’ndag’i’ pa’n. Logika pa’ninin’ obyekti — woylaw
ni’zamli’li’qlari’, formalari’, metodlari’ ha’m a’melleri boli’p
tabi’ladi’. Logika pa’ni u’yrenetug’i’n predmet tarawi’ni’n’ tu’ri
boyi’nsha yeki bo’limnen turadi’: formal logika ha’m dialektikali’q
logika. Formal logika statikali’q barli’qqa, dialektikali’q logika
dinamikali’q barli’qqa tiyisli boladi’. Formal logika ilimi tiykarlari’
erami’zdan buri’ng’i’ IV a’sirde ulli’ grek àli’mi’ Aristotel
tà’repinen jàràti’lg’àn. IX à’sirde jàsàp wo’tken Woràyli’q
Aziyàli’ àli’m Abu Nasr Farabiy Aristoteldin’ uluwma formal
logikali’q sistemasi’n woni’n’ basqa shi’g’armalari’ tiykari’nda
toli’qti’ri’p, wo’z zamani’ ushi’n yen’ a’hmiyetli logika pa’nin
qa’li plestiri p  bergen. Ya shi’n, ya jalg’an boli’wi’ mu’mkin,
ma’nisleri yekilik sanaq sistemasi’na ta’n pikirler, yag’ni’y
sheshimler u’stinde matematikali’q analiz ha’m deduktiv
pikirlewdi (birinshi temada ayti’p wo’tilgenindey) birinshi boli’p
XIX a’sirde inglis matematigi (irlandiyali’) Jorj Bul qollang’an.

---

24
Bul algebrasi’ dep atalg’an logikali’q algebrani’n’ jarati’li’wi’
aqi’r-aqi’betinde XX a’sir wortalari’nda elektron yesaplaw
mashinalari’ni’n’ jarati’li’wi’na ali’p kelgen. Sebebi, zamanago’y
kompyuterler tek 0 ha’m 1 ma’nislerin tu’sinedi ha’m solarga
tiykarlani’p logikali’q baylani’s tiykari’nda isleydi.
Kompyuterdin’ sanli’ quri’lmalari’ni’n’ logikali’q jag’daylari’n
jazi’w ha’m analizlew quri’lmasi’ yamasa mikroprocessorli’
sistemalardi’n’ baylani’s kanallari’ni’n’, sonday-aq, protokollari’n
diagnostikalaw ha’m sazlawda qollani’latug’i’n logikali’q analizator
quri’lmasi’n, processor qurami’ndag’i’ arifmetikali’q-logikali’q
quri’lmani’n’ islew princi pin tu’siniw ushi’n da’slep  insanni’n’
logikali’q pikirlew ha’m juwmaq shi’g’ari’w usi’llari’n ko’ri p
shi’g’ami’z.
Insan ku’ndelikli turmi’si’nda wo’z ara bàylàni’s jasaw ushi’n
tu’rli pikirlewlerden paydalanadi’. Bizge belgili, pikirlew — zàt
yamasa ha’diyselerdin’ qa’siyetin an’lati’wshi’ so’z. Basqasha
aytqanda, àyti’m — shi’n yamasa jalg’anli’g’i’ haqqi’nda so’z
ju’ritiw mu’mkin bolg’an tiyisli so’zler.
Ayti’m a’piwayi’ ha’m quramali’ boli’wi’ mu’mkin. Qanday
da bir sha’rt yamasa usi’l menen baylani’spag’an ha’m de tek
bir jag’daydi’ an’lati’wshi’ àyti’mlàr