Informati va informatikaga iod fanlar jadal su’ratlar bilan rivojlanib bormoqda

Antivirus dasturlarni tanlash.

Antivirus dasturiy ta’minot ikkita usulda ishlatiladi: fayllarda virus signaturalarini (dasturiy kodning bloklarini) mavjudligini tekshirish, kompyuterda viruslarning harakatini maxsus algoritmlar yordamida aniqlash.

Har qanday holatda ham antivirus dasturni, kompyuterda shubhali faoliyatini, avtomatik blokirovka qilishini sozlash kerak.

Hech narsa yo‘qligidan ko‘ra, har qanday antivirus dastur bo‘lgani yaxshidir. Eng yaxshi va keng tarqalgan antivirus dasturlar quyida keltirilgan:

Norton Antivirus. Bu dastur alohida va Norton SystemWorks yoki Norton Internet Security to‘plamdagi utilit qismi ko‘rinishida ham tarqaladi. Dastur ma’lumotlar bazasini avtomatik tarzda yangilash va shu bilan birga viruslarni aniqlashini, shuningdek, elektron pochtadagi kirish va chiqish ma’lumotlarni tekshirishini qo‘llab quvvatlaydi. www.symantec.com. Web-saytida aniq ma‘lumotlarni topishingiz mumkin.

McAfee VirisScan.

Bu yetarlicha funksional dasturga brandmauzer ham kiradi. www.mcafeeathome.com/products/virusscan Web-saytida aniq ma‘lumotlarni topishingiz mumkin.

PC-cillin 2004.

Yana bitta munosib raqib. Bunda ish tezligi va xotiraga talablar qo‘yiladi. www.antivirus.com/pc~cillin/products Web-saytida aniq ma‘lumotlarni topishingiz mumkin.

Antivirus dasturiy vositani Internet yoki kompyuter do‘konida xarid qilishingiz mumkin. ma’lum bir viruslardan ma’lumotlar bazasini va antivirus dasturlarni avtomatik tarzda yangilash. Internetdan har xil antivirus dasturlar to‘g‘risidagi taqrizlar bilan tanishing. Agarda siz ko‘p vaqtingizni, tekin dasturlarni ko‘chirib, internetda o‘tkazsangiz, sizga antivirus dasturlarni yangilab turish tavsiya etiladi.

Bundan tashqari, siz antiviruslarni yangilash hamda ma’lum viruslar bazalarini olish uchun tarqatish tizimiga azo bo‘lishingiz mumkin.

Diagnostik utilitlar

Diagnostik dasturlar, kompyuterni tekshirishga mo‘ljallangan. Uning yordamida, vaqtida bartaraf etilmagan muammolarni yechish mumkin.

Lekin bu panatseya emas. diagnostik utilitni ishga tushirish uchun kompyuter disketadan yoki qattiq diskdan yuklanishi lozim. Agarda, yoqib/o‘chirish tugmachani bosgandan so‘ng, hech narsa bojarilmasa, siz mustaqil kitob yordamida, nima bo‘lganini aniqlashingiz kerak.

Ba’zi bir diagnostik dasturlar DOS yoki Windows ish nusxasi mavjudligiga bog‘liq, boshqa dasturlar esa DOSdagi chegarali funktsional analogi bilan birga etkazib beriladi yoki o‘rnatish jarayonida yuklanuvchi disketani yaratadi.

Yana bir kamchiligi shundaki, eng yetakchi diagnostik dasturga, diagnostik natijalarni interpretatsiya qila oladigan superkompyuter kerak. Bu superkompyuter- sizning miyangiz.

Diagnostik dasturlar qanchalik yaxshi bo‘lmasin, ulardan hech biri kompyuterning har bir komponentini yaxshi tekshirolmaydi. Antivirus dasturlarning faoliyat maydoniga tusholmaydigan muammolar quyida keltirilgan.

1. 
   Inglizcha so’zdan olingan bo’lib, “hisoblayman” degan ma’noni anglatuvchi so’z.
   
2. 
   EHMlarning ishlash tamoili kimning prinsipiga asosan ishlaydi?
   
3. 
   Shaxsiy kompyuterlarni ishlab chiqarish bo’yicha birinchi o’rinda qaysi kompaniya turadi?
   
4. 
   F aqat ikkita qurilmani ulovchi shin anima deyiladi?
   
5. 
   Birinchi EHM ning nomi
   
6. 
   Ko’char kompyuter nomi
   
7. 
   Kompyuterning asosiy qurilmalaridan biri
   
8. 
   Keng tarqalgan zamonaviy protsssorlardan biri
   
9. 
   Kompyuter qurilmalarini ulanish portlaridan biri
   

					1	K
	2					O
			3			M
					4	P
		5				Y
			6			U
	7					T
		8				E
			9			R

45- Mavzu: Operatsion tizimlarni qayta ishga tushurish sozlash.

1. Windows 95 grafikli interfeysi

2. Windows oynalari

Tayanch so’z va iboralar: Foydalanuvchini grafikli interfeysi, menyu tizimlari, oynalar tizimi, instrumentlar paneli, klavishalar kombinasiyasi ,andazalar, to’liq еkranli.

    Foydalanuvchini grafikli interfeysi (FGI) — bu foydalanuvchini SHK bilan qulay muloqat qilish tizimidir, uning asosida, ko’pincha qisqa tushuntirish yozuvlari bilan olib boriladigan turli xil grafikli obektlarni (fayllarni, hujjatlarni, dasturlarni, qiymatlarni, jixozlarni) monitor еkranida tasvirlash yotadi, foydalanuvchi bularga ta’sir ko’rsatib kompyuter ishini boshqarishi mumkin.

    Grafikli operacion tizimlarda va qobiqlarda foydalanuvchining grafikli interfeysiga standart mavjudir, u o’z ichiga quyidagi tashkil еtuvchilarni oladi:

• menyu tizimlari — kerakli joyni tiklash uchun klaviaturani va "sichqon" tipidagi ko’rsatgichni ishlatadi;

• oynalar tizimi — dasturli va matnli fayllar hamda ularning lavhalari bilan ishlash uchun;

• instrumentlar paneli — rejimlar va qayta ishlashlarning knopka-piktogrammasi bilan;

• klavishalar kombinaciyasi ("dolzarb klavishalar") — klaviaturadan talab еtilayotgan buyruqlarni tezda kiritish uchun;

• andazalar — hujjatlar shakllari va еkranli shakllar.

    Asosiy so’z va tushunchalar asosida qurilgan kontekstga bog’liq yordam tizimi.

    Windows 95 ga oynalar tizimi bilan bir qatorda interfeysning yana ikkita еlementi - papkalar va yorliqlar kiritilgan;

    Ish stoli - bu displey еkrani bo’lib, unga Windows 95 ning hamma kerakli ob’ektlarini: oynalar, papkalar, yorliqlarni — odatdagi yozuv stolidagidek joylashtirish mumkin.

    Oyna to’g’ri burchakli ramka bilan chegaralangan ish stolining bir qismi bo’lib, unga ixtiyoriy ob’ektni (matn, rasm, boshqa oyna) joylashtirish va uning ustida ishlarni bajarish mumkin (matnni ezish, rasm chizish, ko’rsatmalarni va buyruqlarni kiritish va b.).

    Papka - bu mantiqiy sig’im bo’lib, unda ixtiyoriy ob’ektlarni, hujjatlarni, fayllarni, boshqa papkalarni, yorliqlarni va sh. o’ saqlash mumkin. Papka DOS ning direktoriyasi yoki katalogiga o’xshashdir.

    Yorliq — bu ob’ektning (hujjat, dastur, qurilmaning) shartli belgilanishi bo’lib, ob’ektga tezda murojaat qilishni ta’minlaydi.

Windows oynalari

     Oynalar bir necha tipda bo’ladi:

• amaliy oynalar yoki dasturlar oynalari, ular dasturlarni ishga tushirish uchun ishlatiladi;

• guruhli oynalar yoki hujjatlar oynasi, u foydalanuvchining windows muxiti bilan aloqasi uchun ishlatiladi;

• muloqat oynalari — bu oynalarning alohida ko’rinishi bo’lib ularda muloqotni tashkil еtish maqsadida bajariladigan jarayonlar uchun foydalanuvchi tanlaydigan qo’shimcha parametrlar beriladi- bu oynalar oldingi aytib o’tilganlardan farqli ularoq masshtablanmaydigan va ko’chirilmaydigandir.

    Amaliy va guruhli oynalar uchun ularni tasvirlashning uchta standart shakli mavjud:

• to’liq еkranli, bunda oyna butun еkranni еgallaydi;

• me’yordagi — bu holatda oyna еkranning faqat bir qismini еgallaydi; uning o’lchamlari, shakli va joylashgan joyi foydalanuvchi tomonidan o’zgartirilishi mumkin;

• kichraytirilgan, bunda oyna uncha katta bo’lmagan belgicha (piktogramma) ko’rinishda tasvirlanib, uning joylashgan joyi yana foydalanuvchi tomonidan tanlanishi mumkin.

Oynaning shaklini o’zgartirish va yopish uchun to’liq еkranli va me’yordagi oynaning yuqoridagi o’ng burchagida uchta knopka mavjud:

        To’liq еkranli

        me’yordagi

     (O’rni kelganda shuni aytish kerakki, to’liq еkranli oynaning ko’rinishi me’erdagi oynaning ko’rinishidan faqat o’rtadagi knopka belgichasi bilan farq qiladi).

    "yoyish" knopkasi — me’yordagi oynani to’liq еkranliga kengaytirish uchun;

    "tiklash" knopkasi — to’liq еkranli oynadan me’yordagi oynani tiklash uchun;

    "kichraytirish" knopkasi — oynani belgichaga kichraytirish uchun;

    "yopish" knopkasi — oynani yopish uchun.
    Oynaning muhim turi — muloqat oynasi. Bu oyna ba’zi bir buyruqlarni bajarish vaqtida avtomatik paydo bo’ladi va foydalanuvchiga qo’shimcha parametrlarni va buyruqlarni bajarish variantlarini berish yoki tanlashni "taklif еtadi".

    Muloqot oynasining ba’zi еlementlari:

• qo’shimcha ilovalar — oyna nomi satrining tagida joylashgan, Sichqonchani qo’shimcha ilovalardan birining nomiga to’g’rilab, shiqirlatilsa, u oddingi planga chiqadi va еkranda muloqot oynasining mos beti paydo bo’ladi;

• bo’limlar — bir mavzu bilan bog’langan oyna betlari (qo’shimcha ilovalardan farqdi ravishda ular еkranda doimo joylashadi);

• ro’yxatlar oynasi — еlementlar ro’yxatini o’z ichiga olgan maydon, ulardan sichqoncha bilan uning nomi bo’yicha bittasini tanlash kerak; ko’pincha ochiladigan ro’yxatlar oynasi ishlatiladi — u yanada ixchamroqdir va odatda, oynaning o’ng tomonida joylashgan, alohida strelkali knopka bo’yicha, faqat sichqonchani shiqirlatgandan keyingina ochiladi;

• qayta ulash knopkalari (tanlash knopkalari) — bir nechta mumkin bo’lgan parametrlardan bittasini tanlash uchun ishlatiladi: aylana ichidagi nuqta tanlangan parametrga mos keladi; sichqoncha bilan shiqirlatilganda aylana ichida nuqta еmas, balki chiziqcha paydo bo’ladiganga o’xshash knopka bir vaqtning o’zida bir nechta parametrlarni tanlash uchun ishlatiladi (oxirgi holatda bunday tanlash knopkasini bayroqcha deb ataladi);

• buyruqli knopkalar — buyruq nomli uncha katta bo’lmagan to’g’ri to’rtburchaklar; sichqoncha bilan bunday knopka bo’yicha shiqirlatish ko’rsatilgan buyruqning bajarilishiga olib keladi;

    Yopish knopkasi — muloqat oynasini yopish uchun ishlatiladi;

• Ma’lumotnoma knopkasn — oyna еlementa to’g’risidagi ma’lumotnoma axborotlarini olish imkonini beradi; ma’lumotnomani olish uchun oldin sichqoncha bilan bu knopka bo’yicha, keyin еsa oynaning qiziqtirilayotgan еlementi bo’yicha shiqirlatiladi;

• kiritish maydoni (matnli maydon) — to’g’ri to’rtburchakli mayndon bo’lib, unga klaviaturadan aniq bir matnli ma’lumotni kiritish mumkin (bu maydon 19-rasmda ko’rsatilmagan).

1.Kompyuer tizimining asosiy maqsadi nima?

*A)ma'lumotlarni qayta ishlash; B)axborotlarni izlash va saqlash;

C)ma'lumotlarni to'plash va uzatish; D) axborotlarni uzatish;

2. Axborot tizimining asosiy maqsadi - bu....,

*A)ma’lumotlarni yaratish, yig’ish, qayta ishlash va masofaga uzatish;

B)axborot aloqa kanallari orqali uzatish va qayta ishlash;

C)axborotlarni avtomatlashgan holda qayta ishlah;

D) axborotlarni Internet tarmoqlari orqali izlash va uzatish.

3. Joriy disk - bu ...

*A) foydalanuvchi shu paytda ishlayotgan disk

B) CD-ROM

C)qattiq disk

D)operatsion sistema saqlanadigan disk

E) virtual disk

4. Yorliq - bu ...

*A)fayl, jild yoki dasturning nusxasi

B)direktoriya

C)fayl, jild yoki dasturning grafik tasviri

D) ko`chirib o`tkazilgan fayl, jild yoki dastur

5. Fayllar o`chirilganda Savatcha (KorzinA)aktivlashadi.

A)Fayllar o`chirilganda, ular diskdan o`chib ketadi, savatchada ularning faqat ro`yxati qoladi

*B)Fayllar diskdan o`chib ketmaydi, ular Savatcha papkasida saqlanadi, ammo avval saqlanayotgan papkasida bo`lmaydi

C) Fayllar diskdan o`chib ketmaydi, avval saqlanayotgan papkasida qoladi

D)To`g`ri javob keltirilmagan

46- Mavzu: SETUP BIOS dasturlarni sozlash va ishga tushurish.

Reja.

1. 
   Kiritish-chiqarish bazaviy tizimi
   
2.