Inflyatsiya va unga qarshi kurashish yo'llari

Inflyatsiya va unga qarshi kurashish yo'llari
Inflyatsiya(lot. inflatio — shishish) — muomaladagi pul massasining tovarlarning real taklifiga nisbatan haddan tashqari koʻpayishi, bu esa oʻz navbatida pulning xarid qobiliyatining pasayishiga, tovar va xizmatlar narxining oshishiga olib keladi.
Inflyatsiya ikki tomonlama jarayondir:

• 
  

1. 
   Narxlarning umumiy o'sishi mavjud;
   
2. 
   Pulning qadrsizlanishi sodir bo'ladi.
   

• 
  

1. 
   Keskin o'sish;
   
2. 
   Barqaror turing;
   
3. 
   Ular kamayib bormoqda, lekin o'rtacha daraja ortib bormoqda
   

Inflyatsiyaning quyidagi turlari mavjud:

1. 
   O'rtacha- yiliga 10% dan ko'p bo'lmagan sekin sur'atlarda rivojlanadi.
   
2. 
   Yugurish- yuqori ko'rsatkichlar (yiliga 10 dan 200% gacha).
   
3. 
   Giperinflyatsiya- juda yuqori sur'at, amalda nazorat qilib bo'lmaydigan inflyatsiya (yiliga 200 dan 1000% gacha).
   
4. 
   Kutilgan- joriy davr omillari asosida hisoblangan kelgusi davrda kutilayotgan inflyatsiya darajasi.
   
5. 
   Kutilmagan- inflyatsiya darajasi ma'lum vaqt davomida kutilganidan yuqori bo'ldi.
   
6. 
   Ochiq- iste'mol tovarlari va ishlab chiqarish resurslari narxlarining oshishi ko'rinishidagi inflyatsiya.
   
7. 
   Yashirin- tovar taqchilligidan kelib chiqadigan inflyatsiya, istak bilan birga keladi davlat organlari narxlarni bir xil darajada ushlab turish.
   

Inflyatsiyaga qarshi kurash choralari

• 
  Pul islohoti- davlat tomonidan tartibga solish chora-tadbirlarini tartibga solish va kuchaytirish maqsadida davlat tomonidan amalga oshiriladigan pul tizimini to'liq yoki qisman o'zgartirish.
  
• 
  Inflyatsiyaga qarshi siyosat- iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish bo'yicha inflyatsiyaga qarshi kurashishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui.
  
• 
  Deflyatsion siyosat- pulga bo'lgan talabni pul soliq mexanizmi orqali tartibga solishni nazarda tutadi.
  
• 
  Daromad siyosati- narxlar ustidan parallel nazoratni o'z ichiga oladi va ish haqi, ularni butunlay muzlatish orqali.
  

Inflyatsiyaga qarshi kurashning alohida shakli " zarba terapiyasi". Uning mohiyati bozor munosabatlarini rag'batlantirish, erkin narx belgilash, narxlarni tartibga solishdan bosh tortish edi. Ammo bu usul aholi turmush darajasining sezilarli darajada pasayishiga olib keldi.

Topshiriqlar.

1. 
   Inflyatsiya …… pulning tovarga nisbatan obro`sini oshishimi?
   
2. 
   Keltirilgan ma`lumotdan foydalanib agarda siz tadbirkor bo`lsangiz tovaringiz narxini birdaniga 50 foizga oshirish nimalarga olib keladi? Tushuntirib bering.
   
3. 
   Davlat tomonidan soliq Stavka pasaytirilishi nimaga ta`sir qiladi?
   
4. 
   Xodimlar oyligi 3 baravarga oshishi narxlarning pasayishi va pulning qadirini oshiradi? Siz ham shu fikrga qo`shilasizmi? Ha yoki yo`q bo`lsa nega?
   
5. 
   Tadbirkorlik subyektlarini yashirin faoliyati inflatsiyaga umuman aloqasi yo`q? Bunga o`z fikringizni bera olasizmi?