Industrial iqtisodiyot

9.3. Kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish 
Kadrlarni tanlash, ularni joy-joyiga qo‘yish, ulardan oqilona 
foydalanish va tarbiyalash masalasi kadrlar siyosatining, umumiy 
iqtisodiyotning, shu jumladan, makro- va mikroiqtisodiyotning eng muhim 
masalalaridan biri hisoblanadi. Shu sababli O‘zbekiston Respublikasi 
qonunlarida, Vazirlar Mahkamasining qarorlarida bu masalaga alohida 
e’tibor berilgan. 
Kadrlarni tanlashda, ularni joy-joyiga qo‘yish, foydalanish va 
tarbiyalash borasida quyidagi tamoyillarga alohida e’tibor berish kerak: 
- 
aql-idrok, did va farosat; 
- 
qat’iylik, matonatlilik, muhimlik, o‘z vazifasiga puxtalik; 
- 
rahbarlik sohasini juda yaxshi bilish; 
- 
o‘z eliga, yurtiga, Vataniga sadoqatli bo‘lish. 
Kadrlar siyosatining eng muhim masalalaridan biri ularni attestatsiya 
qilish masalasidir. 
Kadrlar attestatsiyasi
– bu xodimlarning malakasini bilim va 
ko‘nikmalarining 
darajasini, 
faoliyatining 
samaradorligini, 
ishdagi, 
xizmatdagi va boshqa sohalardagi fazilatlari, egallab turgan lavozimiga 
to‘g‘ri kelishi yoki kelmasligini aniqlab olish bo‘yicha bajariladigan jarayon 
va ish tartibidir. 
Attestatsiya ishining ahamiyati nimadan iborat? 
Kadrlar attestatsiyasi xodimlarning sifat tarkibini yaxshilash, ularni 
oqilona joy-joyiga qo‘yish, xodimlarni topshirilgan ish uchun javobgarligini 
kuchaytirishga 
qaratiladi. 
Attestatsiya 
xodimlarni 
egallab 
turgan 
lavozimlariga qanchalik munosib ekanligini aniqlashning asosiy vositasi 
sifatida xizmat qiladi. Kadrlar attestatsiyasi vaqti-vaqti bilan har yili yoki 
ikki-uch yilda bir marta ham o‘tkazilishi mumkin.
Respublikada bozor iqtisodiyoti davrida kadrlar tayyorlash borasida bir 
qator yangi talablar yuzaga keldi. Ular ichida eng muhimlari quyidagilardan 
iborat:
- 
ijtimoiy-psixologik diagnostika; 
- 
kadrlarni boshqarish tizimini axborot bilan ta’minlash; 
- 
bandlikni boshqarish; 
- 
zaruriy bo‘sh lavozimlarga nomzodlar tanlash; 

---

160 
- 
kadrlar salohiyati va xodimlarga bo‘lgan ehtiyojlarni tahlil etish; 
- 
kadrlar marketingini belgilash; 
- 
xizmat martabasini rejalashtirish va nazorat qilish; 
- 
xodimlarning kasbiy va psixologik moslashuvi, ko‘nikishi;
- 
mehnat-huquqiy munosabatlar masalalari; 
- 
mehnat etikasi va estetikasi. 
Agar ma’muriy – buyruqbozlik tizimi sharoitida bu mezon va 
vazifalarga ikkinchi darajali deb qaralgan bo‘lsa, bozor munosabatlari 
sharoitida ular birinchi o‘ringa chiqarildi. Bu mezon va vazifalarga e’tibor 
berish sanoat taraqqiyotining barqaror va izchil rivojlanishiga katta 
imkoniyatlar yaratib beradi.
Boshqaruvning barcha darajalarida inson rolining ortib borishi, 
iqtisodiyotda, shu jumladan, sanoatda keng qamrovli tarkibiy o‘zgarishlar 
sodir bo‘lishi va raqobat darajasining o‘sishi kadrlarning boshqarishga 
yondoshuvini 
o‘zgartirishni 
taqozo 
etadi. 
Bunday 
yondoshuvlar 
quyidagilardan iborat: 
- 
xodimlarning samarali ishlashlarini, faoliyat ko‘rsatishlarini tashkil 
etish; 
- 
lavozimlar darajasini optimallashtirish, zaruriy mahorat va malakalar 
tizimini yaratish; 
- 
ishlab chiqarish madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish; 
- 
institutsional maqsadlarga erishish; 
- 
o‘z jamoa va o‘z xodimlarining manfaat va ehtiyojlarini to‘laroq 
qondirish.