Industrial iqtisodiyot

N
a
 

 (F
1
 

 F
t
)
 

 (T
a 

 F
1
) 

 100%, 
Bu yerda: 
F
1
– asosiy fondlarning dastlabki yoki tiklash qiymati; 
F
t
– asosiy fondlarning tugatish qiymati; 
T
a
– asosiy fondlarning normativ ishlash muddati (amortizatsiya vaqti). 
Amortizatsiya normasining darajasi asosiy fondlarning eskirgan 
qismini tiklash uchun resurslar hajmini aniqlaydi. Amortizatsiya normasi 
bilan asosiy fondlarning aylanish tezligi belgilanadi va ularni qayta ishlab 
chiqarish jarayoni jadallashtiriladi. 
Asosiy fondlarni to‘liq tiklanishi uchun zarur jami amortizatsiya 
ajratmalari quyidagi formulaga asoslanib hisoblanadi: 
A
a 

 N
a
 

 F, 
Bu yerda:
N
a
– amortizatsiya normasi; 
F
– asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymati.
 
 
10.4. Asosiy fondlardan foydalanish ko‘rsatkichlari 
Asosiy fondlarni takror ishlab chiqarish, rejalashtirish, hisob-kitob 
qilish, ulardan foydalanishning samaradorligini ifodalash uchun juda ko‘p 
ko‘rsatkichlar kerak bo‘ladi. Ularni bir necha guruhlarga bo‘lish mumkin: 
- asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymatini ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar; 
- ulardan foydalanish darajasini, ularning samaradorligini ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar; 
- ishlab chiqarish fondi bilan qurollantirish darajasini ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar; 
- integral ko‘rsatkichlar. 
Bu ko‘rsatkichlar tizimida ayniqsa, fond qaytimi ko‘rsatkichi va 
fondrentabelligi ko‘rsatkichi alohida o‘rin egallaydi. 
Fond qaytimi – bu bir so‘mlik asosiy fond ishtirokida qancha mahsulot 
ishlab chiqarish mumkinligini ifodalaydi va quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi: