Indol hosilalari bo’lgan alkaloidlar (sekurenin, rezerpin) va ularning kimyoviy-toksikologik ahamiyati

Rezerpinni aniqlash

Alkaloidlarning guruhi bilan cho’kma hosil qiladigan reaktivlarining ta'siri. Rezerpin Bouchard, Dragendorf, Mayer, Zonnenshein, Sheybler va boshqalar reaktivlari bilan cho’kma hosil qiladi.

Vanilin va xlorid kislotasi bilan reaksiyasi. Tekshirilyotgan modda eritmasiga 2-3 tomchi vanilinning konsentrlangan sulfat kislotadagi 2%li eritmasi tomiziladi. Agar rezerpin bo'lsa, binafsha rang paydo bo'ladi. Aniqlash chegarasi: namunadagi 0,6 mkg rezerpin mavjud bo’lganda jarayon sodir bo’ladi.


Rezerpinni fluoressensiya orqali aniqlash. Sinov moddasining bir necha tomchi xloroformli eritmasi chinni idishga quyiladi va quruq massa hosil bo’lguncha bug'latiladi. Quruq qoldiqqa 2-3 tomchi 1% sirka kislotasi eritmasi qo'shiladi va keyin suyuqlik ultrabinafsha nur bilan nurlanadi. Suyuqlikning sariq-yashil fluoressensiya paydo bo’lishi o'rganilayotgan eritmada rezerpinning mavjudligini ko'rsatadi.


Ammoniy rodanid bilan reaksiyasi. Shisha idishga tekshirilayotgan birikmaning bir necha tomchi xloroformdagi eritmasi qo'lshiladi va quruq qoldiq hosil bo’lguncha qizdiriladi. Quruq qoldiq sirka kislotasining bir tomchi 1%li eritmasida eritiladi. Olingan eritmaga 5% ammoniy rodanid eritmasining 1 tomchisi qo'shiladi. Rezerpin mavjud bo’lsa dendritlar shaklidagi kristallar hosil bo'ladi. Ba'zan bu kristallar reaksiyadan so'ng faqat 1-2 soat o’tgach paydo bo'ladi.


Natriy xlorid eritmasida simob (II) xlorid eritmasi bilan reaksiyasi. Sinov eritmasining bir necha tomchisi shisha idishga tomiziladi va bir tomchi reagent (1 g natriy xlorid va 0,5g simob xlorid (II) ning 10ml suvdagi eritmasini o'z ichiga olgan eritma) qo'shiladi. Rezerpin mavjud bo’lsa, bir necha daqiqadan so'ng, nozik plitalardan tashkil topgan sferolit shakliga ega kristallar paydo bo'ladi.


Ultrabinafsha va infraqizil spektrlarda rezerpinni aniqlash. Rezerpinning etil spirtidagi eritmasi 267 va 294 nm oralig’idagi nur yutish darajasiga ega.


Infraqizil sohada rezerpin spektri (kaliy bromidli disk) 1120, 1220 va 1330 sm­­_­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­^-1 da asosiy cho'qqiga chiqish xususiyatiga ega.