Имо-ишоралар сири

42-қоида 
Ўз шахсий доирангизни
берк тутинг
Инсонлар орасидаги ўзаро алоқанинг 
бир неча доиралари мавжуд. Ўзаро алоқа-
нинг узоқ доираси – 1 метрдан 70 санти-
метргача. Алоқанинг яқин доираси – 70-50 
сантиметр. 50 сантиметрдан кам масофа – 
интим (яъни, ўта яқин, ҳиссий) алоқа.
Агар инсон сиздан узоқ масофада ўзини 
етарлича қулай ҳис қилса, доим 70 санти-
метрдан яқин келмайди ва бу масофани 
камайтиришга ҳар қанча ҳаракат қилсан-
гиз ҳам, у сиздан узоқлашишга ёки суҳ-
батни тўхтатишга ҳаракат қилади – у сиз 
билан ўзаро ишончли суҳбат масофасида 
эмас. Аниқроғи, унда сиз билан дўстона 
муносабатга киришишга хоҳиш йўқ. Эҳти-
мол, сиз билан гаплашиш унга шунчаки 
хуш ёқмайди.
Агар инсон сиз томонга 70 дан 50 санти-
метргача яқин келса, билингки, бу ўзаро 
Инсонга қандай масофадан 
муомала қилиш қулайлигига қараб, 
унинг мақсади ҳар хил бўлиши 
мумкин. Агар инсон сиз билан 
узоқ масофадан гаплашаётган 
бўлса, бу унинг сиз билан 
муомала қилишга хуши йўқлигини 
билдиради. Агар жуда яқин келган 
тақдирда ҳам унда ғаразли ният 
борлиги эҳтимоли мавжуд.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

117
алоқанинг энг қулай доирасидир. Бу доира 
суҳбатдошларга, шахсий доирани бузма-
ган ҳолда, бир-бирини яхши қабул қилиш-
га имкон туғдиради. Бундай хатти-ҳаракат 
суҳбатдошингизнинг одоб-ахлоқ қоидаси ва 
меъёрларини билишидан, қолаверса, сиз-
га муносабати ёмон эмаслигидан, сизнинг 
ёнингизда ўзини етарлича қулай ҳис қи-
лишидан далолат беради. Гарчи бу инсон 
сизнинг ҳиссий ҳудудингизга киришга ва 
ўзининг шундай ҳудудига сизни киритиш-
га шай бўлмаса ҳам, у хавфсиз масофада ту-
ришни, рисоладагидек одоб-ахлоқ меъёрла-
рига амал қилишни маъқул кўрмоқда.
Лекин инсон сизга унчалик таниш бўл-
маса ва сизнинг шахсий доирангизни бу-
зишга дарҳол ҳаракат қилса, бу хавотирли 
сигнал. Эҳтимол, у сизнинг ишончингиз-
дан фойдаланиб, ҳийла ишлатмоқчидир. 
Агар инсон сизнинг шахсий 
доирангизни бузишга ҳаракат 
қилса, огоҳ бўлинг – унинг 
нияти холис бўлмаслиги мумкин. 
Албатта, агар бу инсон 
сизнинг яқин дўс тингиз ёки 
қариндошингиз бўлса, унинг 
ўзини тутишида ҳеч қандай 
ножўя хатти-ҳаракат йўқ. Биз 
доим ўзимизга яқин инсонларни 
қучоқ очиб қарши оламиз, 
уларнинг шахсий ҳудудига 
кирамиз, ўпиб, қучоқлаймиз.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

118
Бундай ҳолларда кечиктирмай ҳаракат 
қилиш лозим. Агар сизга унча таниш бўл-
маган инсон мулоқот жараёнида орала-
рингиздаги масофани 50 сантиметрдан 
камайтиришга ҳаракат қилаётган бўлса, 
зинҳор бунга йўл қўйманг. Сабабини ту-
шунтириб ўтирмасдан унинг олдидан ке-
тинг ёки ораларингизда бирон тўсиқ пай-
до қилишга интилингки, натижада сурбет 
суҳбатдошингиз сизга жуда яқин кела ол-
масин. Масалан, панжара ортига ўтинг, 
эшикни бошқа тарафдан ёпинг ёки орала-
рингизда рамзий тўсиқ вазифасини ўташи 
учун учинчи бир шахсдан фойдаланинг.
Суҳбатдошингиз ҳақидаги муҳим манба 
сифатида бошқа новербал сигнал ҳам мав-
жуд – унинг макондаги жойлашиши. Бу 
новербал сигнал суҳбатдошнинг ният-мақ-
садидан дарак беради. Суҳбат давомида энг 
кенг тарқалган ҳолат – қарама-қарши жой-
лашиш. Агар суҳбатдошингиз бу вазиятни 
ўзгартиришга ҳаракат қилаётган бўлса, ён 
томонингизга ўтиб туриш ёки ўтиришга 
ҳаракат қилса, бундан чиқди, у сиз билан 
яқинроқ алоқа қилиш, сиз учун яқинроқ 
инсон бўлиш ниятида. Бироқ инсон вази-
ятни ўзгартириб, сизнинг нигоҳингиздан 
четлашишга ҳаракат қилса, сиз эҳтиёт 
бўлинг. Суҳбатдошингиз атайлаб, уни на-
зорат қила олмаслигингиз, унинг ғайри-
ихтиёрий реакцияларини кузата олмай 
қолишингиз учун сизнинг ён тарафингиз-
га ўтиб олаётган бўлиши мумкин.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

119
Суҳбатдошингиз вазиятни ўзгартири-
шида яна бир маъно бор. Айтайлик, суҳ-
бат давомида қалтис вазият юзага келди, 
келишмовчилик пайдо бўлди, бу вазият-
дан қутулиш мақсадида, сизлар тўсиқнинг 
икки тарафида жойлашганингиз – бир-би-
рингизга қарама-қарши ўтиришингиз 
ёки туришингизда намоён бўлаётган та-
рафларнинг сезиларли қарама-қарши-
лигини бартараф қилиш учун суҳбатдо-
шингиз атайин ёнингизга ўтиб ўтириши 
мумкин. Ёнингиздан жой олиб, инсон ке-
лишмовчиликни йўқотишга интилади. 
Қолаверса, бу унинг муросага келишишга 
тайёрлиги ҳақидаги сигналдир.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

120