Immunitet haqida ta’limot. Ma’ruza mashg‘ulotini o‘qitish texnologiyasi

Allergiya bu allergenlarga (mikrob oqsili, toksini, dorilar va h.k.) organizm sezuvchanligining ortishidir. Allergik reaksiyalar tez yoki sekin kechishi mumkin. Tez kechganda reaksiya bir necha minutdan (15-30) keyin, sekin kechganida bir necha soatdan keyin (24-72) paydo bo’ladi. Tez kechadigan reaksiyaga anafilaksiya, zardob kasalligi, shuningdek ko’proq odamlarda uchraydigan atopiyalar (qizilcha, bronxial astma) kiradi.
Anafilaksiya (grekcha “ana” - qarshi, “filaksiya” himoya demakdir). Begona oqsilni(zardob,antibiotiklar) takror parenteral yuborish natijasida organizmda unga nisbatan haddan tashqari sezuvchanlikning ortishi anafilaksiya deyiladi.Anafilaksiyaga sababchi bo’ladigan moddalar anofiloktogenlar deyiladi.
Anafilaksiya paydo bo’lishi uchun uch shart bor.
1.Sensibilizasiya- organizmga bir marta zardob yuborilganda, shu oqsil moddaga nisbatan sezuvchanlik paydo bo’lib qolishi.
2. 10-14 kun o’tgandan keyin organizmga yana zardob yuborilishi kerak. Ana shu 10-14 kunlik inkubasion davr o’tmasdan har kuni zardob yuboril sa,anafilaksiya bo’lmaydi.
3. Anafiloktogen (zardob) bir xil zotli hayvonlardan olinishi shart.
Sensibilizasiya qilingan organizmga kichik dozalarda zardob yuborib,anafiloktik shokning oldini olish mumkin disensibilizasiya. So’kin kechadigan allergik reaksiyalar hayvonlarda tuberkulyoz,brusellyoz va boshqa kasalliklarda kuzatilib,8-10 yilgacha saqlanib qoladi. U diagnostik maqsadda ishlatiladi. Allergen teri ichiga, teri ostiga yuboriladi yoki kuz kon’yunktivasiga surtiladi. Kasal hayvonlarda allergen yuborilgan joyda shish, og’riq paydo bo’ladi, tana harorati ko’tariladi, ko’zning ichki burchagidan yiring oqadi. Bu allergik reaksiyada T-limfositlar muhim ahamiyatga ega bo’lib yuborilgan ma’lum allergenga sezuvchanligi yuqori bo’ladi. Allergen yuborilgan joyda sensibilizasiya qilingan T-hujayralar bilan birikib, natijada kimyoviy modda (limfokinlar) hosil bo’ladi va to’qimalarni zararlaydi.
Idiosinkraziya – oqsilli yoki oqsilsiz harakterdagi har xil zararsiz moddalarga gul yoki unsimon chang, kimyoviy preparatlarning zaharsiz dozalarga (margimush, simob, ximin),hayvon va o’simliklardan tayyorlangan oziq-ovqat mahsulotlari va boshqalarga nisbatan organizm sezuvchanligining ortishidir.Idiosinkraziya tana haroratining ko’tarilishi, kon’yunktivit, burun shilliq pardasining yallig’lanishi, aksirish, terining qichishi, har xil toshmalar, qusish, ich ketish bilan ifodalanadi.