Ilmiy tadqiqotning tarkibiy qismlari a) kirish; b) asosiy qism; s) xulosa, adabiyotlar. Perefraza

Ilmiy tadqiqotning tarkibiy qismlari. a) kirish; b) asosiy qism; s) xulosa, adabiyotlar. Perefraza (havola, sitata, abzats)

10-mavzu. Dastlabki ilmiy tadqiqot yozish

ILMIY TADQIQOT JARAYONI

Ilmiy tadqiqot - yangi bilimlarni ishlab chiqish jarayoni, bilish faoliyati turlaridan biri. Unga obʼyektivlik, ishonchlilik, aniqlik xos. Ilmiy tadqiqot hamma shartlarga amal qilib takrorlanganda hamisha birdek natija beri-shi, bahs etilayotgan masalani isbotlashi lozim. Ilmiy tadqiqotning asosiy komponentlari: mavzuni belgilash, mavjud axborotni, tadqiqot sohasidagi shart-sharoit va metodlarni, ilmiy farazlarni oldindan tahlil etish, tajriba oʻtkazish, olingan natijalarni tahlil etish va umumlashtirish, kelib chiqqan farazlarni olingan dalillar asosida tekshirish, yangi fakt va qonunlarni ifodalab berish, ilmiy bashorat yuritish.

Maqolalar tarkibiy qismi

Maqolalar uch tarkibiy qismdan iborat bo‘ladi: 1. Kirish — bunda tanlangan mavzuning dolzarbligi belgilanadi.

2. Asosiy qism — muallif tomonidan rejalangan fikr, muammo yoki yangilik bayon qilindi.

3. Xulosa — mavzu yuzasidan muallifning xulosalari, tavsiyalari beriladi.

Maqolaning umumiy xususiyatlari

Kerak bo‘lsa kalit so‘zlar ta’rifining berilishi.

(b) Kerak bo‘ladigan axborot.

(c) Bu mavzu haqidagi boshqa mualliflarning ishlaridan namuna.

(d) Ishning maqsad va vazifalari.

(e) Sizning tadqiqot uslubingiz.

(f) Siz tomoningizdan belgilanadigan biror-bir chegaralar.

(g) Ishingizning rejasi.

Xulosalar

Xulosalash va perefrazalash (ma’noni boshqa so‘zlar yordamida ifodalash)

Odatda esseda xulosalash va perefrazalash birgalikda ishlatiladi. Xulosalashning maqsadi ma’lumotlar hajmini yetarli darajagacha qisqartirish va uzundan uzoq ma’lumotlarni qisqa hajmga keltirishdan iborat bo‘lsa, perefrazalashning maqsadi esa umumiy ma’noni saqlagan holda ma’lumotni asl manbadagidan farqli qilib, o‘zgartirib yozishdan iboratdir. Bularning ikkalasi ham ko‘chirmachilikning oldini olish uchun qo‘llaniladi

Perefrazalash

18-asrda Fransiya va Germaniyadan oldin, Britaniyada sodir bo‘lgan industrial inqilob to‘g‘risida ko‘plab munozaralar davom etib kelmoqda.

Ushbu gapni quyidagicha perefrazalash mumkin:Industrial inqilobning nima sababdan boshqa joyda emas, balki aynan Britaniyada sodir bo‘lgani hozirgi kunga qadar tortishuvli savollardan biri bo‘lib kelmoqda

Perefraza

asl manbadan o‘z shakliga ko‘ra farqlanadi

asl manbadagi so‘zlarning sinonimlaridan iborat bo‘ladi

asosiy ma’noni saqlagan bo‘ladi

asl manbadagi ba’zi bir qismlarni o‘zida mujassamlashtiradi (misol uchun “Industrial inqilob”, “18-asr”)

Perefrazalash va uning yo‘llari (usullari)

a) so‘zlarning sinonimlarini qo‘llash orqali:

Aytadi > keltirib o‘tadi; 18-asr > 1700-yillar; tejamoq > kam xarajat qilmoq

b) so‘z turkumlarini o‘zgartirish orqali:

Izoh (ot) > izohlamoq (fe’l); foyda keltiradigan, foydali (sifat) > foyda (ot)

c) so‘zlar ketma-ketligini o‘zgartirish orqali:

Britaniya industrial inqilobining asosiy sabablari talabni tahlil qilish orqali o‘z yechimini topishi mumkin.

Sitatalar

Sitatalarni keltirish

Muallifning ismi, nashr qilingan vaqti, bet (Smit, 2009: 37).

Murakkab sitata

Muallifning ismi, nashr qilingan vaqti Smit (2009).