Ilmiy tadqiqot metadologiyasi

SEMINAR MASHG’ULOT MATERIALLARI

1-Mavzu: Fan ijtimoiy -madaniy hodisa sifatida

Mavzu rejasi:

1.Fan tushunchasining tahlili

2. Fan tarixiga oid yondashuvlar

3. Fanning funksiyalari

4. Fan taraqqiyotining asosiy bosqichlari
Seminar materiallari

1. 
   «Fanning takomillashuvini biron-bir odamning qobiliyati yoki uddaburonligidan emas, balki bir-birining o‘rniga keluvchi ko‘plab avlodlarning izchil faoliyatidan kutish lozim» fikr mualifi?
   

1. 
   Frensis Bekon
   
2. 
   A.Toynbi
   

V) E.Agatstsi

G) J.Bemal

2. 
   Fanda eng nufuzli mukofot qanday mukofoti hisoblanadi?
   

1. 
   Nobel mukofoti
   
2. 
   Bir aklat miqdorida pul olish
   

V) Fahriy yorliq olish

G) Rag‘batlantirish

3. 
   A.Toynbi taklif qilgan tasnifga ko‘ra sivilizatsiyaning necha tipi farqlanadi?
   

1. 
   21
   
2. 
   20
   

V) 22

G)23

4. 
   Texnogen rivojlanishning madaniy matritsasi necha bosqichdan o‘tadi?
   

1. 
   Uch, oldindustrial, industrial va postindustrial
   
2. 
   Uch, madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch V) Uch, tavsiflash, tushuntirish, prognoz
   

G) Uch, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy

5. 
   Fanni kimlar rivojlantiradi?
   

1. 
   Olimlar hamjamiyati
   
2. 
   Studenlar V) Abuturentlar G) Kitob
   

6. 
   Hozirgi zamon fani qanday fan deb ataladi?
   

1. 
   Katta fan
   
2. 
   Kichik fan V) 0‘rtacha fan G) Sayoz fan
   

7. 
   XX asr oxirida yer yuzidagi olimlar soni necha kishidan oshib ketdi?
   

1. 
   6 mln
   
2. 
   4 mln V) 3 mln G) 5 mln
   

8. 
   Fan jamiyatning iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish uchun o‘z imkoniyatlarini nimada ro‘yobga chiqaradi?
   

1. 
   Bevosita bunyodkor kuch funksiyasida
   
2. 
   Qonuniyatlar dinamik V) Falsafiy asoslar
   

G) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga

9. 
   Mafkura fanga munosabatning quyidagi modellarida amal qiladi...
   

1. 
   Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l qo‘yib beradi); rahnamolik va ekspluatatsiya qilish
   
2. 
   Befarqlik
   

V) Rahnamolik va ekspluatatsiya qilish G) Qoralash

10. 
    Texnogen sivilizatsiyalar nechinchi asrlarda» Yevropa mintaqasida texnogen jamiyatlar paydo bo‘lishi munosabati bilan yuzaga kelgan?
    

1. 
   XV-XVII
   
2. 
   XIII-XIV V) XVI-XVII G) X-XII
   

11. 
    U ancha agressiv bo‘lib, ko‘pgina eski madaniy an’analarning halokatiga sabab bo‘ladi nima haqida so‘z ketyapti?
    

1. 
   Texnogen sivilizatsiya
   
2. 
   Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi V) Bevosita bunyodkor kuch funksiyasi G) Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
   

12. 
    Fanning quyidagi uch ijtimoiy funksiyasini qayd etish mumkin?
    

1. 
   Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi; bevosita bunyodkor kuch funksiyasi; ijtimoiy kuch funksiyasi
   
2. 
   Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy V) Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
   

G) Oldindustrial, industrial va postindustrial

13. 
    Fan o‘zini qaysi funksiyasida davrimizning olamshumul muammolarini (tabiiy resurslarning kamayishi, atmosferaning ifloslanishi, ekologik xavf miqyosini aniqlash) hal qilish chog‘ida namoyon etadi?
    

1. 
   Ijtimoiy kuch funksiyasida
   
2. 
   Madaniy-falsafiy funksiyasi V) Bevosita bunyodkor kuch
   

G) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga

14. 
    Qaysi funksiyasi fan binosini quruvchi asosiy funksiya hisoblanadi?
    

1. 
   Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi
   
2. 
   Bevosita bunyodkor kuch
   

V) Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi G) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga

15.Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi qaysi mezonlarga bo‘linadi?

1. 
   Tavsiflash, tushuntirish, prognoz
   
2. 
   Madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch V) Oldindustrial, industrial va postindustrial
   

G) Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy

15. 
    Fan, qanday munosabatlarni o‘z ichiga oladi?
    

1. 
   Ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
   
2. 
   Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
   

V) Uch, oldindustrial, industrial va postindustrial G) loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga

16. 
    Texnogen sivilizatsiya yuzaga kelganiga necha yildan sal ko‘proq vaqt bo‘lgan?
    

1. 
   300
   
2. 
   200 V) 100 G) 400
   

17. 
    Mafkuraning xususiyatlari qatoriga mafkurachilar uning haqiqatni ataylab buzib ko‘rsatishiga nimani kiritadilar?
    

1. 
   Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik
   
2. 
   Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasiga V) Mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy
   

G) Oldindustrial, industrial va postindustrial

18. 
    Fan qanday munosabatni shakllantiruvchi eng kuchli omil sifatida namoyon boMadi?
    

1. 
   Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy;
   
2. 
   Institut; metod; ilmiy an’analaming shakllanishi; ishlab chiqarishning rivojlanish omili
   

V) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik G) Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l qo‘yib beradi); rahnamuf ana ekspluatatsiya qilish

19. 
    Fan qanday uch asosiy shakl-shamoyil sifatida tushuniladi?
    

1. 
   Fan bilim, faoliyat, ijtimoiy institut
   

В) Yo faoliyat shakli, yo muayyan fanga doir bilimlar tizimi yoki majmui, yo ijtimoiy institut

V) Fanning madaniy-falsafiy funksiyasi; bevosita bunyodkor kuch funksiyasi; ijtimoiy kuch funksiyasi

GO Qoralash, befarqlik (u yoki bu fan o‘z holicha rivojlanishiga yo‘l qo‘yib beradi); rahnamolik va ekspluatatsiya qilish

20. 
    Fan asoschilaridan kim fan tushunchasiga amalda ta’rif berish mumkin emasligini qayd etib, fanning mohiyatiga yaqinlashish imkonini beruvchi yo‘lIarni belgilaydi?
    

1. 
   E.Agatstsi
   
2. 
   A.Toynbi
   

V) J.Bemal

G) Frensis Bekon

21. 
    E.Agatstsi fan nima sifatida qaralishi lozimligini qayd etadi?
    

1. 
   «Obyektlar haqidagi fikr-mulohazalaming oddiy majmui sifatida emas, balki obyektlaming muayyan sohasi haqidagi nazariya sifatida»
   
2. 
   Madaniy-Falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
   

V) Rahnamolik va ekspluatatsiya qilish

G) Oldindustrial, industrial va postindustrial

22. 
    XVIII-XIX asrlardagi qanday jarayon fanning bevosita bunyodkor kuchga aylanishi uchun moddiy negiz bo‘lib xizmat qildi?
    

1. 
   Sanoat to'ntarishi natijasida yuzaga kelgan yirik mashinali ishlab chiqarish
   
2. 
   Xo‘jalik rivojlanishi natijasida
   

V) Sanoat to‘ntarishi natijasida yuzaga kelgan kichik qo‘l mehnatli mashinali ishlab chiqarish

G) Sanoat to‘ntarishi natijasida yuzaga kelgan kichik mashinali ishlab chiqarish

23. 
    T.Kun ta’biri bilan aytganda, olimlar?
    

1. 
   Olimlar boshqotirmalami yechishni o‘rganadilar va buning orqasida katta mafkura turadi»
   
2. 
   «Rahnamolik va ekspluatatsiya qiladilar
   

V) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyabilan shug‘ullanadi

G) Obyektlar haqidagi ftkr-mulohazalami bayon etadilar

24. 
    Fan, hech shubhasiz, qanday korxonadir?
    

1. 
   «Kommunitar (kollektiv)»
   
2. 
   Madaniy-falsafiy, bunyodkor, ijtimoiy kuch
   

V) Mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy

G) Dogmatizm, murosasizlik, falsifikatsiyalanmaslik

25. 
    Texnogen sivilizatsiyaning madaniy matritsasi.
    

1. 
   Industrial, oldindustrial, postindustrial
   
2. 
   Iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy munosabatlar majmui
   

V) So‘zning o‘z ma’nosidagi fan rivojlanuvchi kengroq ijtimoiy- madaniy muhitdagi bog‘liqliklar haqida bahs etadi

G) U yoki bu davr sharoitida ishlayotgan ilmiy hamjamiyat xususiyatlariga fanning bog‘liqligini anglatadi

26. 
    Fan makrokonteksti tushunchasi nima?
    

1. 
   So‘zning o‘z ma’nosidagi fan rivojlanuvchi kengroq ijtimoiy- madaniy muhitdagi bog‘liqliklar haqida bahs etadi; bu fan ijtimoiy mezonining ifodasidir.
   
2. 
   U yoki bu davr sharoitida ishlayotgan ilmiy hamjamiyat xususiyatlariga fanning bog‘liqligini anglatadi.
   

V) Yo faoliyat shakli, yo muayyan fanga doir bilimlar tizimi yoki majmui, yo ijtimoiy institut

G) Ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida, ko‘p sonli munosabatlar, shu jumladan iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik, mafkuraviy, ijtimoiy-tashkiliy

27. 
    Qanday funksiya borliqni amalda o‘zgartirish bosqichidan oldin keladi va bar qanday darajadagi intellektual izlanishning ajralmas qismi hisoblanadi?
    

1. 
   Madaniy-falsafiy funksiyasi
   
2. 
   Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi
   

V) Bunyodkor funksiyasi

G) Ijtimoiy kuch funksiyasi

28. 
    Qaysi funksiyasi mutlaqo yangi texnologiyalarni yaratish bilan bog‘Iiq bo‘lib, bu bizning davrimizda o‘ta muhim ahamiyat kasb etadi?
    

1. 
   Haqiqiy bilimni yaratish funksiyasi
   
2. 
   Ijtimoiy kuch funksiyasi
   

V) Madaniy-falsafiy funksiyasi

G) Loyihalash-konstruksiyalash funksiyasi