Ilmiy tadqiqot markazi

MINTAQADA SANOATNI QO’LLA
B QUVVATLASHDA MOLIYAVIY BOZORNI 
RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY TENDENSIYALARI VA ISTIQBOLLARI 
 
Аbdullaev Habibullo Аsadulla oʼgʼli
 - 
 Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti doktoranti 
 
Moliyaviy bozorlar davlat yoki xususiy jamg'armalarni samarali investitsiyalarga 
aylantirishning muhim vositasidir. Shuning uchun samarali, yaxshi ishlaydigan moliyaviy 
bozorlar barqaror iqtisodiy o'sishga yordam beradi va bu bozorlardagi sezilarli tebranishlar 
makroiqtisodiy shoklarni keltirib chiqarishi mumkin. Bu pul-kredit va fiskal siyosat bo'yicha 
mutaxassislar uzoq vaqtdan beri moliya bozoridagi o'zgarishlarga jiddiy qiziqish 
bildirishlarining asosiy sababidir. Texnologik taraqqiyot, kuchayib borayotgan raqobat 
dunyodagi moliyaviy bozorlarni tubdan o'zgartirmoqda. Bunda ma'lumotlar bilan ishlash va 
boshqa tranzaksiya xarajatlari sezilarli darajada pasayadi va shu bilan moliyaviy bozorlarning 
tuzilishi va faoliyatida tub o'zgarishlar uchun asos yaratiladi, chunki kundan kunga yangi 
imkoniyatlar ochilmoqda. Qaysidir darajada, yangi ishlanmalar moliyaviy bozorlarni yanada 
konsolidatsiyalash va markazlashtirishni qo'llab-quvvatlaydi. Global moliyaviy savdo 
markazlarining ortib borayotgan ahamiyati, internet va boshqa elektron savdo 
maydonchalaridan foydalanishning ortib borishi “milliy” moliya bozorlari uchun raqobatning 
kuchayishini anglatadi va shu tariqa ularning uzoq muddatli hayotiyligi haqida savollar 
tug'diradi. Ko'rinib turibdiki, biz kelajakka o'tayotganimizda, moliyaviy bozorlar 
o'tmishdagilarga o’xshashligi kamayib boradi. 
Moliya bozori har qanday mintaqada sanoatni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan 
murakkab va doimiy rivojlanayotgan tizimdir. Bu hududning iqtisodiy o‘sishining asosiy omili 
bo‘lib, tadbirkorlik sub’ektlarini kengaytirish va ish o‘rinlari yaratish uchun zarur kapitalni 
ta’minlaydi. Shunday ekan, mintaqadagi sanoat kuchli bo‘lib qolishi uchun moliya bozorining 
zamonaviy tendentsiyalari va istiqbollarini tushunish muhimdir. Moliyaviy bozordagi eng 
muhim tendentsiyalardan biri texnologiyadan foydalanishning ko'payishi hisoblanadi. Bunga 
raqamli banking, onlayn savdo platformalari va avtomatlashtirilgan investitsiya xizmatlaridan 
foydalanish kiradi. Ushbu texnologiyalar jismoniy shaxslar va korxonalar uchun moliyaviy 
xizmatlardan foydalanishni osonlashtirdi, shuningdek, moliya institutlarining o'z mijozlariga 
xizmat ko'rsatishni osonlashtirdi. Shunday qilib, texnologiya moliyaviy bozorda tobora 
muhim rol o'ynamoqda va kelajakda ham shunday davom etishi mumkin. Moliya bozoridagi 
yana bir tendentsiya - barqarorlikka e'tiborning kuchayishi hisoblanadi. Bu atrof-muhitga 
ijobiy ta'sir ko'rsatadigan loyihalarni qo'llab-quvvatlash uchun moliyaviy vositalardan 
foydalanish, yashil moliyadan foydalanishni o'z ichiga oladi. Bu biznes va hukumatlar uglerod 
izlarini kamaytirish va yanada barqaror bo‘lish yo‘llarini izlayotgani sababli tobora muhim 
ahamiyat kasb etmoqda. Bundan tashqari, ijtimoiy moliyalashtirishga, ya'ni ijobiy ijtimoiy 
ta'sir ko'rsatadigan loyihalarni qo'llab-quvvatlash uchun moliyaviy vositalardan 
foydalanishga e'tibor ortib bormoqda. Bunga ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqa ijtimoiy 
maqsadlarni rivojlantirishga qaratilgan loyihalar kiradi. Institutsional investorlar sanoat 
tarmoqlarini rivojlantirishda qimmatli qog'ozlar bozoriga investitsiyalarning asosiy manbai 
hisoblanadi. Ularga sug‘urta kompaniyalari, pensiya jamg‘armalari, har xil turdagi investitsiya 
fondlari kiradi (masalan, xedj fondlari, ochiq va yopiq investitsiya trastlari, investitsiya 
fondlari).
Bundan tashqari, moliya bozori korxonalar uchun o'z faoliyatini moliyalashtirish uchun 
zarur bo'lgan kapitalga kirish uchun platforma yaratadi. Bu qarz va aktsiyadorlik 
mablag'laridan foydalanish imkoniyatini ta'minlash, shuningdek, venchur kapitali va 
moliyalashtirishning boshqa shakllariga kirishni ta'minlashni o'z ichiga oladi. Bu korxonalarga 
o‘z faoliyatini moliyalashtirish va faoliyatini kengaytirish uchun zarur bo‘lgan kapitalni olish 
imkonini beradi. 

---

68 
Umuman olganda, moliya bozori mintaqada sanoatni qo'llab-quvvatlashda hal qiluvchi 
rol o'ynaydi. Bu biznesni kengaytirish va rivojlantirish uchun zarur kapitalni ta'minlaydi, 
shuningdek, korxonalar o'z faoliyatini moliyalashtirish uchun zarur bo'lgan kapitalga kirish 
uchun platformani taqdim etadi. Bu korxonalarga o‘z faoliyatini moliyalashtirish va faoliyatini 
kengaytirish uchun zarur bo‘lgan kapitalni olish imkonini beradi. Bu mintaqada yanada faol va 
farovon iqtisodiyotni yaratishga yordam beradi. Moliya bozori ham globallashib bormoqda. 
Bu xalqaro moliyaviy vositalardan, masalan, valyuta va derivativlardan ko'proq foydalanishni 
o'z ichiga oladi. Bu korxonalar uchun butun dunyo kapitaliga kirishni osonlashtirdi, 
shuningdek, investorlar uchun portfellarini diversifikatsiya qilishni osonlashtirdi. Umuman 
olganda, moliya bozori har qanday mintaqada sanoatni qo’llab quvvatlash uchun zarur 
bo'lgan doimiy rivojlanayotgan tizimdir. Mintaqadagi sanoat kuchli bo‘lib qolishi uchun 
moliya bozorining zamonaviy tendensiyalari va istiqbollarini tushunish muhimdir. 
Texnologiyadan foydalanish, barqarorlikka e'tibor qaratish va yanada globallashuv orqali 
moliya bozori korxonalarni kengaytirish va ish o'rinlarini yaratish uchun zarur kapitalni 
ta'minlashda davom etishi mumkin.