Ilmiy tadqiqot markazi

 
“
Odamlar asosan qanday maqsadda o’z pullarini jamg’aradi?” degan savolga so’rovnoma 
ishtirokchilarining 25 foizi to’playotgan mablag’ oilasi uchun ekanligini ta’kidlashgan. Uy olish 
maqsadida pul yig’ayotganlar 24 foizni, o’z kelajagi va avtomashina olish uchun pul 
jamg’arayotganlar bir xilda 11 foizni tashkil etgan. Qolganlar esa “biznes
qilish” 10 foiz, “ta’lim 
olish” 9 foiz va “Haj zioratiga borish” 7 foizni pul jamg’arish maqsadi deb
ko’rsatgan.
So’rovnomada aholidan pul jamg’arish usullari haqida ham so’ralgan. Natijalarga ko’ra, pul 
jamg’aruvchilarning 67 foizi mablag’larini uyda saqlashni afzal ko’rishadi. 
Ularning 55 foizi 
xorijiy valyuta (AQSh dollari)da, 45 foizi esa so’mda saqlashadi. Buning birinchi sababi, 
xalqimiz orasida bozordagi moliyaviy mahsulotlarga nisbatan ishonch yetarli darajada 
shakllanmaganligi 
deb sabab ko’rsatilg
an.
162
O'zbekistonda moliyaviy ta'limning asosiy muammolariga quyidagilarni kiritish 
mumkin:
- moliyaviy bilim va tajriba yetishmasligi;
- ushbu yo'nalishda rivojlanishga qiziqishning yetarli darajada emasligi; 
- moliyaviy tashkilotlarga ishonchning past darajada ekanligi. Yuqorida aytilganlarning 
hammasi shaxsiy byudjet tuzish ko'nikmalarining yetishmasligiga, moliya - kredit tashkilotlari 
bilan shartnoma majburiyatlarini bajarish muhimligini yetarlicha baholamaslikka, 
fuqarolarning huquqlari va moliyaviy xavfsizliklariga taalluqli vaziyatlarda o'zini tutish 
tajribasining yetishmasligiga olib keladi. 
Moliyaviy savodxonlik sohasidagi ushbu muammolarni bir qator sabablarga ko`ra 
shartli ravishda ikkita asosiy guruhga bo'lish mumkin. Birinchisi, ta'lim muassasalarida 
162
https://imaninvest.com

---

257 
moliyaviy savodxonlikni o'qitishning samarali strategiyasining mavjud emasligi, moliya 
sohasida nazariy bilimlar va amaliy tajribaga ega bo'lgan malakali o'qituvchilarning 
yetishmasligi, shaxsiy moliyaviy hisobi bo'yicha o'quv dasturlarining yetishmasligi yoki 
umuman yo'qligi bilan bog'liq muammolarni o'z ichiga oladi. Ikkinchi guruhga aholini davlat 
tomonidan qo'llab-quvvatlashning darajasini yetarli emasligi, moliyaviy ta`lim masalalari 
bo`yicha fuqarolarni axborot bilan ta`minlaydigan huquqiy va qonun hujjatlarining 
yetishmasligi, moliyaviy savodxonlikni oshirish bo'yicha tadbirlarni amalga oshiruvchi 
tashkilotlarning moddiy-texnik bazasi pastligi va natijada aholining ushbu tadbirlarda ishtirok 
etishga qiziqishi pastligi bilan bog'liq muammolar kiradi. 
Yuqorida qayd etilgan muammolarni yechimini topish uchun moliyaviy savodxonlikni 
rivojlantirish strategiyalari va chora-tadbirlari quyidagi tamoyillarga asoslangan bo`lishi 
kerak: 
1) ko`lamlilik - harakatlar dasturi jamiyatning barcha qatlamlarini qamrab olishi kerak;
2) tizimlilik va o'lchovlilik - dastur puxta rejalashtirilgan, sodda va tushunarli bo'lishi 
kerak, natijalar o'lchanishi va baholashda real bo'lishi kerak; 
3) qamrovlilik - mamlakatimizning barcha hududlar bo`yicha tadqiqot materiallari va 
natijalari keng qamrovli bo'lishi kerak;
4) manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik - tadbirlarni o'tkazish va amalga oshirish 
jarayonida sheriklar va homiylarni jalb qilish moliyaviy rivojlanish strategiyasini amalga 
oshirish imkoniyatini oshiradi. 
Shunday qilib, bugungi kunda aholining moliyaviy ta'lim darajasining yetarli darajada 
emasligi muammosi O`zbekiston uchun dolzarb hisoblanadi. Bu moliyaviy savodxonlikni 
oshirish bo'yicha tadbirlar va dasturlar orqali hal qilinadi. Amalga oshirilayotgan 
tadbirlarning muvaffaqiyati va samaradorligi harakatlar rejasini tuzuvchilar tayanishi kerak 
bo'lgan bir qator printsiplarga bog'liq bo`lishi kerak.