Ilmiy ish asoslari


Ilmiy matnga reja tuzish, uni tahrir qilish



Download 9,27 Mb.
bet26/72
Sana08.04.2022
Hajmi9,27 Mb.
#537769
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   72
Bog'liq
Ilmiy ish asoslari

4. Ilmiy matnga reja tuzish, uni tahrir qilish
Ilmiy matn o`zaro mantiqan bog`liq gaplardan tashkil topadi. Matndagi har bir yangi fikr yangi satrdan boshlanadi, shuning uchun satrboshi deb ataladi. Matnni tashkil qiluvchi har bir qism o`zining asosiy g`oyalariga ko`ra ma’lum bir yetakchi fikrga ega bo`ladi. Bog`lanishli matn tuzishda, oatda, rejadan foydalaniladi.
Reja – eng qisqa yozma matn bo`lib, u orqali:

  • fikrlar ketma-ketligini o`zida mujassam etadi va umumlashtiradi;

  • matn mazmunini ochib beriladi;

  • manba mazmunini xotirada tiklaydi;

  • konspekt va tezislar o`rnini bosadi;

  • har xil turdagi yozishmalar, ma`ruza, xabarnoma, hisobot tuzishga yordam beradi;

  • amaldagi yozma axborotni yaxshilaydi;

  • o`z-o`zini nazorat qilishni tezlashtiradi;

  • e’tiborning bir nuqtada bo`lishligiga va mashg`ulotlarni rag`batlantirishga imkon beradi.

Nashr etilishdan oldin qo`lyozma, albatta, muharrir tomonidan ko`rib chiqiladi va tahrir qilinadi. Biroq avval o`zini-o`zi tahrir qilish jarayoni matn nashr etilishi bilan bog`liq bo`lmagan holda ham amalga oshiriladi. Muallifning muharrir bilan ishlashi qo`lyozmani nashrga tayyorlashning muayyan bosqichi bo`lib, mazkur bosqichning tuzilmasi qachon, qayerda, qanday sharoit va qanday uslublarda nashr etilishiga bog`liq holda o`zgaradi. Muallif nashr etishning qanday uslubini tanlamasin, tayyorlash bosqichi, albatta, o`z ichiga ikki - yuridik va texnik. jabhani qamrab oladi.
Yuridik jabha deganda, nashriyot, bosmaxona yoki nashrni o`z zimmasiga olayotgan muassasa yoki homiy bilan o`zaro shartnoma imzolash tushuniladi. Bundan asosiy maqsad muallif huquqlarini himoya qilishdan iborat.
Texnik jabha deganda qo`lyozma matnining nashr qoidalariga to`la muvofiqligiga erishish tushuniladi: matnni ma’lum parametrlarga rioya qilgan holda terish (satrdagi belgilar soni, betdagi satrlar soni, matnning kengligi, abzatslar mavjudligi va joylashuvi), mavzu nomlarini to`g`ri yozish, sxema, jadval, illyustratsiyalarni to`g`ri qo`yish, havola tizimini to`g`rilash, bibliografiya ro`yxatini bir xil shaklda berish. Agarda ish tipograf terish yo`li bilan amalga oshirilsa, korrekturaning mualliflik tekshiruvi ham qo`shiladi.
Ma’lumki, ilmiy matn tahlilsiz bo`lmaydi. Tahlil namunalari qat’iy tanlovdan o`tishi lozim. Ular nafaqat tahlil texnologiyasini, balki ilmiy izlanish jarayonida aniqlangan barcha umumiy aloqa va qonunlarni kuzatish imkoniyatini berishi uchun saralab olinishi lozim.
Agar ilmiy matnni yaratish jarayonida muallif mazkur matn tuzilmasi, uning so`z mahnosida ilmiy tadqiqot izlanishlarning natija va mazmunini mutanosib ifodalash bilan band bo`lsa, tahrir qilish jarayonida muharrir oldida bir yo`la ikkita maqsad turadi: muallifga qo`lyozmani takomillashtirishda yordam berish va ushbu qo`lyozmani kitobxon idrok etishi uchun maksimal darajada qulay shaklda rasmiylashtirish. Bu matn sifatini yaxshilash imkoniyatini oshiradi va muallif tomonidan o`z-o`zini baholash mezonlarini obyektivlashtiradi.
Tahrir qilish texnikasi, ya’ni matn bilan ishlashning uslub va metodlari muharrirning kasbiy filologik tayyorgarligi va matn mansub bo`lgan fan sohasidagi bilimi bilan shartlansa, muharrirlik faoliyati keng ma’noda har qanday ilmiy faoliyatning eng umumiy tamoyillari bilan uzviy bog`liq bo`lgan bir qator juda ham muhim obyektlarni o`z ichiga oladi.
Demak, o`zini o`zi tahrir qilish va tahrir bu ilmiy matnni tuzish va ishlov berishning nafaqat ma’lum bosqichlari, bu filolog kasbiy faoliyatining juda ham ixtisoslashgan va juda muhim tomoni, uning kasbiy faoliyatining majburiy unsuridir. Filolog qay sohada – ilm-fan, dars berish yoki axborotni to`plash va saqlashda faoliyatini amalga oshirmasin, muharrirlik uning majburiy tomonlaridan biri hisoblanali.



Download 9,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish