Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

 
562 - САВОЛ: 
БИОТЕХНИК ТИЗИМНИНГ ТАРКИБИ 
НИМАЛАРДАН 
ИБОРАТ 
БЎЛИШИ 
МУМКИН? 
ЖАВОБ: Биотехник тизимнинг таркиби тирик организмлар ва 
техник қурилмалардан иборат бўлади. 
Биотехник тизимлар тирик организмларда кечаётган жараён ва 
ҳодисаларнинг аналогиясини техникада яратиш асосида пайдо 
бўлади. 
КЎРСАТМА: Ижодий фаолиятингизда кибернетика ва 
бионика фанларидан кенгроқ фойдаланишга эътибор беринг. 
Уларнинг бири бошқариш санъатини таъминласа, иккинчиси 
инсон омилига доимо эътибор бериб туришлигини таъкидлаб 
туради.
 
563 - САВОЛ: 
ИЕРАРХИК ТИЗИМ ДЕГАНДА НИМА-
НИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Иерархик тизим. Ихтиёрий табиатли (техник, 
иқтисодий, биологик, ижтимоий ва ҳ.к) тизим бўлиб, унинг амал 
қилиш жараёни (функцияси) кўп босқичли (функционал, 
ташкилий ва шунга ўхшаш) тизимга эга бўлса, бундай 
тизимларнинг иерархик тизим деб аталади. 
Иерархик тизим таълим ва тарбияда билимларни оддийдан 
мураккабга, осондан қийин томон эгаллашдаги асосий қонуниятни 
ифодалайди ва ўз навбатида олдин олинган билимлар кейинги 
эгалланадиган билимлар учун пропедевтик (таянч) материал 
бўлиб бораверади. 
КЎРСАТМА: Илмий тадқиқот ишингизни олиб боришда, 
айниқса тадқиқотга тегишли маълумотлар устида амаллар бажа-
ришда иерархик тизим тамойилларини эътиборга олган ҳолда 
фаолият юритинг. Бунга сабаб иерархик тизим мантиқий кетма-
кетлик асосида иш олиб боришга ўргатади ва кўп босқичли, 
боғланишга эга бўлган элементлар ва қисмтизимлар ўртасидаги 
қонуний муносабатларни асослайди, билимларни эгаллаш 
узвийлигини ва узлуксизлигини таъминлашни амалга оширади. 

---

384 
 
564 - САВОЛ: 
ИЗОҲЛАШ ДЕГАНДА НИМАНИ ТУШУ-
НАСИЗ? 
ЖАВОБ: Тушунтириш (изоҳлаш) – бундай ишлар тад-
қиқотчининг ижод жараёнидаги жорий ва оралиқ ҳолатлар бўйича 
олинган натижаларни таҳлил қилишда ва мақсадлар кетма-кетлигига 
етишдаги оптимал йўлни танлаш имкониятини яратиш бўйича олиб 
бориладиган фаолият орқали амалга оширилади.
КЎРСАТМА: Илмий тадқиқот ишининг оптимал вариантини 
қўлга киритаман деган ҳар қандай тадқиқотчи, ижодий жараёндаги 
жорий ва оралиқ натижаларни (якуний натижаларни ҳам) таҳлил 
қилиш, баҳолаш ва эксперт тизимлардан фойдаланишга оид мезон
ҳамда тамойилларни ишлаб чиққан бўлмоғи лозим.