Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

846 - САВОЛ: 
ЎХШАШЛИК КОЭФФИЦИЕНТИНИ БИ-
ЛИШ НИМА УЧУН КЕРАК? 
ЖАВОБ: Ўхшашлик мезонини ифодаловчи ўлчамли кўр-
саткичлар (параметрлар) ўхшаш жараёнлар (тизимлар, фигуралар, 
ҳодисалар ва ҳ.к.) учун бир-биридан катта фарқ қилувчи қий-
матларни қабул қилиши мумкин. Бундай ҳолларда жараёнларни 
ўрганишда ўхшашлик коэффициентини аниқ билиш ва шу асосда 
хулоса чиқариш керак бўлади.
КЎРСАТМА: Бундай ўхшашликлар амалий фаолиятда 
кўплаб учрайди ва тадқиқот пайтида улар бўйича керакли 
жорий хулоса чиқарилади ҳамда тадқиқот давомидаги жорий 
назорат амалга оширилади. Одатда, бундай ҳоллардаги жорий 
назорат таққослашлар ва умумлаштиришлар орқали амалга 
оширилади.

---

532 
847 - САВОЛ: 
ЎХШАШЛИК МЕЗОНЛАРИДАН ҚАЕР-
ЛАРДА ФОЙДАЛАНИЛАДИ? 
ЖАВОБ: Ўхшашлик мезонларидан табиат ва жамият ҳодиса-
ларидаги қонуниятларни очишда, уларнинг миқдорий табиатларини 
яратишда кенг фойдаланилади. Баъзи манбаларни бевосита инсон 
иштироки билан тадқиқ қила олмаган шароитларда ҳам ўхшашлик 
мезонларидан фойдаланиб, тадқиқ этиш мумкин бўлади. 
КЎРСАТМА: Биз мактаб математика курсида ҳам бунга бир неча 
бор дуч келганмиз. Масалан, учбурчакларнинг ўхшашликларидан 
фойдаланиб, бориб бўлмайдиган жойгача бўлган, масофани топиш 
ёки чиқиб бўлмайдиган тоғ қояси учигача бўлган масофа ёки 
дарахтнинг энг юқори учигача бўлган масофани дарахтга чиқмасдан 
топиш муаммолари ҳал этилган.
848 - САВОЛ: 
ЎХШАШЛИКНИНГ МУҲИМ ХОССА-
ЛАРИ НИМАЛАРДАН ИБОРАТ? 
ЖАВОБ: Ўхшашликнинг муҳим хоссаларига қуйидагилар 
киради: 

мос фигураларга тегишли тўғри чизиқлар орасидаги бурчаклар 
ўзаро тенг; 

ўхшашликдаги алмаштиришлар тўплами гуруҳни ташкил 
қилади; 

ёпиқ ўхшаш фигуралар юзларининг нисбати уларнинг 
ўхшашлик коэффициентларининг квадратига, ҳажмларининг 
нисбати эса унинг кубига тенг ва шу кабилар. 
КЎРСАТМА: Ўхшашликдан фойдаланишдан мақсад бир-бири 
билан ўхшаш ҳодисаларнинг турли характеристикалари орасидаги 
муносабатларнинг шу ўхшашлик мавжуд бўлганда ўрганишдан 
иборат, яъни турли ҳодисаларнинг ўхшашлик мезонини аниқлаш ва 
улар асосида ҳодисаларнинг ўзини ўрганишдир.