Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet283/315
Sana12.09.2021
Hajmi18,63 Mb.
#172604
1   ...   279   280   281   282   283   284   285   286   ...   315
Bog'liq
Gistologiya Zufarov K. 2005(1)

 

BUYRAKNING TUZILISHI 

Buyrak  juft  a’zo  bo’lib,  qorin  bo’shlig’ining  orqa  devorida  umurtqa  pog’onasining  ikki  yonida 

joylashadi.  Uning  shakli  loviyasimon,  botiq  yuzasi  buyrakning  darvozasi  hisoblanadi.  Darvozaga 

buyrak  arteriyalari  kirib,  buyrak  venalari,  siydik  nayi  va  limfa  tomirlari  chiqadi.  Bu  erda  siydik 

chiqaruv  yo’l-lari-buyrak  kosachalari,  jomlari  va  siydik  chiqaruv  naylari  Ham  joylashadi.  Buyrak 

biriktiruvchi to’qimadan iborat kapsu- 

 

231- rasm. Buyrak. 



1 - birpktiruvchi to’qimali kapsula; 2 - po’st modda; 3 - buyrak tanachasi; 4 - nefronning 

proksimal va distal bo’limi; 5 - mag’iz nurlari; 6 - mag’iz modda; 7 - to’gri kanallar (nefron 

qovuzlognning pastga tushuvchi vz yuqoriga ko’gariluvchi qismlarn, yig’uv naylarn (I. V. Almazov, 

L. S. Su]ulevdan). 




 

364 


 

232- rasm. Nefron tuzilishi va buyrakda qon aylanishi (sxema). 

I  - buyrak tanachasi kapsulasi (SHumlyanskiy-Boumen kapsulasi); 2 - kapsulaniig ichki (vistceral) 

varag’i; 3 - kapsula  bo’shlig’i;  4  - kapsulaning tashqv (parietal) varagi; 5 - nefron-ning proksimal 

bo’limi; 6 - jiyakli hoshiya; 7 - bazal membrana burmalari; 8 - Genle qo-vuzlog’ining pastga tushuvchi 

qismi;  9  -  Genle  qovuzlogining  ko’tariluvchi  qismi;  10  -  nefr  ronning  distal  bo’limi;  II  -  yig’uv 

naychasi;  12  -  so’rg’ich  nayi;  13  -  buyrak  kosachasinin-uzgaruvchan  epiteliysi;  14  -  buyrakning 

bo’laklararo arteriyasi; 15 - bo’laklararo vena; sh - yoy arternya; 17 -yoyvena; 18- to’g’ri arteriola; 

19 - tugri venula; 20 -bo’lakchalararo "rteriya; 21 - bo’lakchalararo Eena; 22 - olib keluvchi arteriya; 

23 - yumirlar tuguni ka-«illyari; 24-olib ketuvchch arteriola; 25 - yulduzsimon venula; 26 - po’stloq 

moddaning qon yumir kapillyarlari; 27 -endoteliy hujayralari; 28 - yukstaglomerulyar hujayralar; 29 

- distal bo’limning zich dogi (E. F. Kotovskiydan). 




 

365 


la bilan qoplangan. Buyrakni uzunasiga kesib ko’rilganda unda oddiy ko’z bilan ikki zonani - po’stloq 

va  mag’iz  modda-larni  ko’rish  mumkin  (231-rasm).  Po’stloq  zona  o’zining  to’q  qizg’ish  rangi  va 

donadorligi bilan ajralib turadi. Mag’iz zona och bo’yalib, bo’lakchalar 8-12 piramidalarga ajralgan 

bo’-ladi. 

Po’stloq  va  mag’iz  modda  chegarasi  tekis  bo’lmay,  balki  po’st-loq  modda  mag’iz  moddaga 

ustunchalar  shaklida  (Bertnni  ustun-chalari),  mag’iz  modda  esa  po’stloq  moddaga  mag’iz  nurlari 

(Fer-reyn nurlari) shaklida botib kiradi. 

Nefron-  buyrakning  struktur  funktcional  birligi.  Nef-ron  va  siydik  naylari  orasida  biriktiruvchi 

to’qimaning yupqa qatlamlari bo’lib, ularda qon tomirlar, nervlar yotadi. Amma biriktiruvchi to’qima 

buyrakning juda oz qismini tashkil eta-di. SHuning uchun bu a’zoni ko’proq epitelial organ deyish 

mum-kin. 

Nefronlarning umumiy soni buyrakda bir millionga etadi. Nefronlarning uzunligi har xil (18 mm dan 

50 mm gacha) bo’la-dn. Hozirgi funktcional-morfologik klassifikatciyaga binoan sut emizuvchilar va 

odamning nefronida quyidagi bo’limlar' (232-rasm) tafovut etiladi: 

1. Tomirlar chigali va uni o’rab turuvchi kapsuladan iborat buyrak tanachasi (koptokchasi). 

2. Nefronning proksimal bo’limi. 

3. Nefron (Genli) qovuzlog’i. 

4. Nefronning distal bo’limi. 

Bir necha nefronlarning distal bo’limlari qo’shilib, bir-yig’uv nayiga, yig’uv naylari o’zaro birlashib 

yiriklashadi va buyrak kosachalariga ochiladi. 

Buyrakda ikki xil nefronlar farq qilnnadi. Birinchi xili deyarli po’stloq moddasida joylashadi - bularni 




Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   279   280   281   282   283   284   285   286   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish