Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SUYAK TO`QIMASI (TEXTUS OSSEUS) 

Suyak to`qimasi faqat umurtqali hayponlarda uchraydi va juda mustahkam tuzilma sanaladi. 

Suyak to`qimasi ham har qandai to`qima kabi moddalar almashinuvi jarayonida organizmning boshqa 

qismlari bilan o`zaro aloqada bo`ladi. Ularning faoliyati nsrv sistemasi va gormonlar orqali boshqarib 

turiladi.  Suyak  to`qimasi  tayanch  funksiyasini  bajarishga  moslashgan  bo`lsa  ham  organizmning 

mineral tuzlar almashinuvida ishtiroki bor. 

Mineral tuzlarning asosiy qismi suyak to`qimasida  yig`ilgan bo`lib, organizm uchun kerakli 

bulganda  qonga  chiqishi  mumkin.  Suyak  to`qimasi  anorganik  (taxminan  70%)  va  organik 

moddalarning  (30%)  yig`indisidan  iborat  bo`lib,  har  bir  modda  suyakka  ma’lum  xususiyat  berib 

turadi. Organik moddalar suyakka plastiklik, egiluvchanlik xususiyatlarini bersa, anorganik moddalar 

unga qattiqlik va mo`rtlik xususiyatlarini beradi. 

Suyak  to`qimasidagi  anorganik  moddalar  asosan  kaltsiy  fosfat,  kaltsiy  karbonat  va  magniy 

tuzlaridan  iborat  bo`lib,  qondagi  kaltsiy  va 

fosforning  miqdori  shular  orqali  normallash-

---

 

129 

tirib turiladi, ya’ni kerakli paytda ular suyakdan qonga o`tib turadi. Mineral tuzlarning almashinishi 

ayniqsa  homiladorlik  paytida,  laktatsiya  davrida  yaqqol  ko`rinadi.  Mineral  tuzlar  yetishmasa 

rivojlanayotgan yosh bolalar suyaklarida jiddiy patologik o`zgarishlar ro`y berishi mumkin. 

Suyak to`qima qattiq to`qima bo`lishiga qaramay, doimo yangilanib turadi, bunda suyakning 

bir qismi so`rilib, muntazam qayta qurilib turadi. Suyak to`qimasi tayanch, mineral almashinuvidan 

tashqari yana qator funksiyalarni bajaradi. Ma’lumki, suyaklar ichida qizil suyak ko`migi joylashib, 

u  yerda  qon  shaklli  elementlari  hosil  bo`ladi,  demak,  bu  nozik  tuzilmalar  mustahkam  suyak  bilan 

qoplanib,  himoya  qilib  turiladi.  Bundan  tashqari,  suyak  to`qimasi  ichki  organlar  uchun  himoya 

vositasini o`taydi, eng muhimi mushaklar uchun murakkab richaglar sistemasini hosil qiladi.