Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Jigarda qon yaratilishi.
Embrional davrning b e sh i n ch i haftasidan boshlab jigar 
embrionda qon yaratilishi markazi bo`lib qoladi. Hosil bo`ladigan qon hujayralari o`zak hu-
jayralaridan rivojlanadi. Ular birlamchi qon hujayralariga aylanadi va yuqorida ko`rsatilgan 
bosqichlarni bosib o`tib ikkilamchi eritrotsitlarni beradi. Takomillashgan eritrotsitlar bilan bir 
paytda jigarda donador leykotsitlar, asosan takomillashgan neytrofil va eozinofillar ham 
ko`riladi. Voyaga etgan organizmdan farqli o`laroq, bu protsess oraliq bosqichlarni tashlab o`tib, 
ya’ni miyeloblast, promiyelotsit bosqichlarni o`tamasdan turib amalga oshadi. Sxematik tarzida 
donador leykotsitlar takomili quyidagicha bo`ladi. Birlamchi qon hujayrasi 

etuk granulotsit. 
Bulardan tashqari, jigarda gigant hujayralar - m e g a k a r i o ts i t l a r ham rivojlanadi. Barcha 
elementlarning taraqqiyoti jigarda tomirlardan tashqarida, ya’ni ekstravaskulyar amalga oshadi. 
Jigarda qon yaratilishi asta-sekin susayib boradi va embrional taraqqiyotning oxiriga kelib 
butunlay to`xtaydi. 
Taloqda qon yaratilishi.
Embrional hayotning birinchi yarmida taloqda gemopoezning 
barcha hujayralari taraqqiy etadi. Taloqda ekstravaskulyar qon yaratilishining manbai bo`lib 
mezenximadan takomillashuvchi o`zak hujayralar hisoblanadi. 
Homila tug`ilishi paytiga kelib taloqda eritro- va granulotsitopoez jarayonlari susayadi va 
butunlay to`xtab, taloq asosan agranulotsitlar va trombotsitlarni yaratuvchi manba rolini o`taydi. 
Limfa tugunida qon yaratilishi.
Embrion taraqqiyotining uchinchi oyiga kelib limfa 
qopchasi devorining mezenximasidan harakatchan o`zak hujayralari ajralib chiqa boshlaydi. 
Mezenxima sintsitiysi retikulyar to`qimaga aylanib, bu to`qima orasida erkin hujayralar--
limfoblastlar va limfotsitlar joylashadi. Limfa tuguni kurtaklarining dastlabki taraqqiyot 
davrlarida ularda eritroblastlar va miyeloid elementlarining borligini ko`rish mumkin, biroq bu 
elementlarning ko`payishi limfotsitlar paydo bo`lishi bilan to`xtaydi.