Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SHillik, parda 
epiteliydan, xususiy va muskul plastinkala-ridan iborat. Epiteliy ko’p qavatli yassi 
muguzlanmaydigan epi-teliy bo’lib, qalinligi 200 mkm ga teng 20-25 qavat hujayra 
qatlamlaridan iborat. Eng yuqori qatlamlaridagi yassi hujay-ralarda muguzlanish alomatlari 
bo’ladi. Epiteliy qatlamining bazal hujayralarida mitoz bo’linishlarni uchratish mumkin. Ho-sil 

---

326 
bo’lgan yosh hujayralar etilib yuqoriga suriladi, yuza hujay-ralar, esa ketma-ket tushib turadi. 
SHu tarzda fiziologik rege-keratciya yuz beradi. Epiteliy aniq ko’rinadigan bazal membrana-da 
yotadi. Uning ostida xususiy plastinka joylashgan. Xususiy plastinka siyrak tolali shakllanmagan 
biriktiruvchi to’qima-dan iborat. Xususiy qavat epiteliyga botib kirib so’rg’ichlar hosil qiladi. 
Biriktiruvchi to’qimada elastik va kollagen to-lalar mo’l bo’ladi. Bu erda biriktiruvchi 
to’qimaning hamma kom-ponentlari mavjud bo’lib, juda ko’p limfotcitlar uchraydi. Ko’-pincha 
bu limfotcitlar diffuz joylashsa, ba’zan ular limfoid follikul hosil qilishi mumkin. 
SHilliq pardaning xususiy plastinkasida qizilo’ngachning kar-dial bezlari joylashadi. Ular to’da-
to’da bo’lib 2 gruppani tash-kil qiladi. YUqori gruppa kardial bezlar hiqildoqning uzuksi-mon 
tog’ayi va kekirdakning 5- halqasi sohasida, pastki to’dasi esa quyi qismida - qizilo’ngachning 
me’daga o’tish erida yotadi. Bu bezlar me’daning kardial bezlariga o’xshash tuzilgan. Bez-
larning oxirgi bo’limlari shilliq ishlab chiqaruvchi tcilindrsi-mon yoki kubsimon hujayralardan 
iborat bo’lib, ba’zan ular orasida pariegal hujayralar ham uchraydi. Bez naylari epite-liy 
yuzasiga ochiladi. Qizilo’ngachning kardial bezlari ko’p miq-dorda endokrin hujayralar tutadi, 
ular asosan bezning oxirgi bo’limlarida, qisman chiqaruv naylarida joylashgan. Bu hujay-ralar 
me’da-ichak nayining EC, ECL va boshqa hujayralariga o’xshaydi. Qizilo’ngachning kardial 
bezlarining tuzilishi, joy-lashishi va funktciyasini bilish shifokorlar uchun muhim aha-miyatga 
ega, chunki ular joylashgan erda ko’pincha qizilo’ngachning ikkilamchi bo’shliqlari, kistalari, 
yaralari va o’smalari hosil bo’ladi. SHilliq pardaning mushak plastinkasi elastik tolalar turi bilan 
o’ralgan silliq mushak hujayralaridan tuzilgan. Ular bo’ylama joylashadi va quyi tomonga 
ko’payib borib, qi-zilo’ngachning me’daga o’tadigan erida qalinligi 200-400 mkm ga etadi. SHu 
mushakning qisqarishi natijasida ovqat luqmalari-ning o’tishi engillashadi. 
SHilliq osti pardasi 
siyrak tolali shakllanmagan birikti-ruvchi to’qimadan tuzilgan. Kollagen va 
elastik tolalar ko’pincha bo’ylamasiga yo’naladi. Bu qavat qalinligi 300-700 mkm ga teng bo’lib, 
bu erda qizilo’ngachning shilliq ishlab chiqaruvchi xususiy bezlari (glandula oesdphgea propria)
joylashadi. Bu - murak- 
kab tarmoqlangan naysimon-al’veolyar bezlardir. Bezlarning 
oxirgi bo’limlari faqat shilliq hujayralardan tashkil topgan. ‘ez sekreti avval mayda, so’ng yirik 
chiqaruv naylariga quyila-di. Ular qo’shilib, epiteliy yuzasiga ochiladi. Mayda naychalarda 
epiteliy bir qavatli kubsimon yoki past tcilindrsimon, yirik naylarda esa ko’p qavatli yassi 
hujayralardan iborat. Qizilo’n-gachning xususiy bezlarining mahsuloti shilliq pardaning yuza-
sini namlab oziq moddaning yaxshi siljishini ta’sirlaydi. Xususiy bezlar asosan qizilo’ngachning 
yuqorigi '/z qismida uchraydi. 
Mushak parda 
ichki aylana va tashqi bo’ylama yotgan mushak qavatlardan iborat bo’lib, uning 
qalinligi 1-2 mm ga teng. Mu-shak parda qizilo’ngachning yuqori 7z qismida ko’ndalang targ’il, 
o’rta 7z qismida ham ko’ndalang-targ’il, ham silliq mushak, quyi i/z qismida esa faqatgina silliq 
mushaklardan tuzilgan. Bu xu-susiyat kesmada qizilo’ngachning qaysi joyidan olinganligini 
aniqlash uchun belgi bo’ladi. Ichki tcirkulyar qavat ikki bo’rt-ma - qizilo’ngach sfinkterlarini 
hosil qiladi. YUqori sfinkter uzuksimon tog’ay sohasida joylashgan bo’lsa, ikkinchi - pastki 
sfinkter qizilo’ngachning me’daga o’tish joyida hosil bo’ladi. Bu tuzilmalar amaliy meditcinada 
katta ahamiyatga ega.