Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik

д
г
в
б
а
х
х
х
х
х
ф






;
 
Keltirilgan model bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan sof foyda summasini kompleks 
tahlil qilish imkoniyatini beradi.  
Bu tahlilni 10. 6-jadval ma’lumotlari asosida bajaramiz. 
10.6-jadval 
Aktsiyadorlik korxonasining daromadlari va aktivlari, 
 mln. so’m. 
№ 
Ko’rsatkichlar 
O’tgan davr 
Joriy davr 
1 
Sof foyda (soliqdan tozalangan) 
7,0 
8,0 
2 
Umumiy moliyaviy natijasi (foyda) 
11,7 
13,5 
3 
Sotilgan mahsulot (ish, xizmat) hajmi 
150,0 
160,0 
4 
Barcha aktivlar 
62,5 
66,5 
5 
Aktsiyadorlik kapitali 
40,0 
41,2 
6 
Chiqarilgan aktsiyalar soni, ming. dona 
400,0 
412,0 
 
Bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan sof foyda summasini o’zgarishi: 
1.  Sof  foydaning  umumiy  moliyaviy  natijadagi  hissasi  o’zgarishi  hisobidan 
o’zgarishi quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
a
a
а
I
У
I
ф
1
)
(
)
1
(




 
2. Foyda va sotilgan mahsulot hajmi koeffitsienti hisobidan: 
б
a
б
б
I
I
У
I
ф





1
)
(
)
1
(
 
3. Barcha aktivlar aylanishi koeffitsienti hisobidan: 
в
б
a
в
в
I
I
I
У
I
ф






1
)
(
)
1
(
 
4. Barcha aktivlar va aktsiyadorlik kapitali nisbat koeffitsienti hisobidan: 
г
в
б
a
г
г
I
I
I
I
У
I
ф







1
)
(
)
1
(
 
5. Aktsiyani hisob narxi o’zgarishi hisobidan: 
д
г
в
б
a
д
д
I
I
I
I
I
У
I
ф








1
)
(
)
1
(
 
Omillar  hisobidan  o’zgargan  summalar  yig’indisi  umumiy  o’zgarish  summasiga 
teng bo’ladi, ya’ni: 
 
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
д
г
в
б
а
ф
ф
ф
ф
ф
ф











 
 
Bu hisob-kitoblarni jadvalda bajarish maqsadga muvofiqdir, chunki ish osonlashdi. 
 
 
 
 

---

 
259 
10.7-jadval. 
Indeks modelida omillar o’zgarish hisob-kitobi 
 
№ 
Omillar 
Shartli 
belgi 
O’tgan davr  Joriy davr  Indekslar 
1 
Umumiy foydada sof foyda hissasi 
a 
0,5982 
0,5926 
0,99064 
2. 
Umumiy foyda va sotilgan mahsulot 
hajmi nisbati  
b 
0,0780 
0,0844 
1,08205 
3. 
Barcha aktivlarning aylanish 
koeffitsienti 
v 
2,4000 
2,4060 
1,00250 
4. 
Barcha aktivlar va aktsiyadorlik 
kapitali nisbati 
g 
1,5625 
1,6141 
1,03302 
5. 
Aktsiya hisob narxi, so’m 
d 
100 
100 
1,0000 
 
Bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda 
summasi, so’m 
 U 
17,5000 
 19,4175 
1,10957 
 
10.7-jadval  ma’lumotlaridan  ko’rinib  turibdiki,  joriy  yilda  o’tgan  yilga  nisbatan 
bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda summasi 10,96% ga oshgan yoki 1,92 so’mga. Bu 
o’zgarish quyidagi omillar  o’zgarishi hisobidan ro’y bergan: 
1. Sof foydaning umumiy foydadagi hissasining o’zgarishi hisobida: 
18346
,
0
99064
,
0
4175
,
19
)
1
99064
,
0
(
)
(






а
ф
 
2.  Umumiy  foyda    va  sotilgan  mahsulot hajmi  nisbati  koeffitsientining o’zagrishi 
hisobidan: 
48631
,
1
08205
,
1
99064
,
0
4175
,
19
)
1
08205
,
1
(
)
(






б
ф
 
3. Barcha aktivlarni aylanish koeffitsienting o’zgarishi hisobidan: 
4518
,
0
00250
,
1
08205
,
1
99064
,
0
4175
,
19
)
1
00205
,
1
(
)
(







в
ф
 
4. Barcha aktivlar va aktsiyadorlik kapitali nisbatining o’zgarishi hisobidan: 
57758
,
0
03302
,
1
00250
,
1
08205
,
1
99064
,
0
4175
,
19
)
1
03302
,
1
(
)
(








г
ф
 
5. Aktsiya hisob narxini o’zgarishi hisobidan: 
0
0
03302
,
1
00250
,
1
08205
,
1
99064
,
0
4175
,
19
)
1
1
(
)
(









д
ф
 
Omillar  hisobidan  ro’y  bergan  o’zgarishlar  yig’indisi  umumiy  o’zgarishga  teng 
bo’lish kerak: 
1,92=-0,18346+1,48631+0,04518+0,5758 
Shunday qilib, beshta omildan uchtasi foydaning o’sishiga ijobiy ta’sir ko’rsatgan. 
Eng ko’p ta’sir ko’rsatgan omil ikkinchisi. Bu omil joriy davrda o’tgan davrga nisbatan 
8,2% ga oshgan, bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda -1,49 so’mga oshgan, bu umumiy 
o’sishning  77,0  foizni  tashkil  qiladi  [(1,4863  :  1,92)

100].  Ikkinchi  o’rinda  barcha 
aktivlar  va  aktsiyadorlik  kapitali  nisbatining  o’zgarishi  turadi.  Bu  omil  umumiy  o’sish 

---

 
260 
sur’atiga 30,1 foiz hissa qo’shgan. Birinchi omil, ya’ni sof foydaning umumiy foydadagi 
hissasining  o’zgarishi  bitta  aktsiyaga  to’g’ri  keladigan  foydaning  o’sishiga  salbiy  ta’sir 
ko’rsatgan, natijada bitta aktsiyaga to’g’ri keladigan foyda 0,18346 so’mga pasaygan, bu 
75,59 ming so’mni (0,18346

 412) tashkil qiladi.