Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

R=P
1
:P
o
 ,                     
bu  erda:  P
1
  -  so’m  hisobida  tovar  (xizmat)  bahosi;  R
0
  -  dollar  (AQSh)  hisobida  tovar 
(xizmat)  bahosi;  R  -  so’mni  dollarga  nisbatan  xarid  qobiliyatini  aks  ettiruvchi  paritet 
kursi. 


 
217 
Umumiy valyuta paritetini hisoblash uchun bir qancha baho nisbatlari aniqlanadi. 
Ularning soni bir necha ming bo’lishi mumkin. 
Valyuta kursi indeksining nisbatini hisoblash uchun quyidagi formula qo’llaniladi: 

T=(R
1
-R
0
)/(I
p1
-I
p0
)/(1+I
p0
)
  
 
 
Bu erdan, ko’zda tutilgan almashtiruv kursi teng: 
 
R
1
=R
0
(1+I
p1
)/(1+I
p0
)
  
 
 
 
bu erda: 

T- almashuv kursining o’sish (o’zgarish) sur’ati; I
p1
 - O’zbekistondagi iste’mol 
baholari  indeksi;  I
po
  -  Amerikadagi  iste’mol  baholari  indeksi;  R
1
 
-  so’mning  dollarga 
nisbatan  joriy  almashtiruv  kursi;  R
0
 
-  so’mning  dollarga  nisbatan  bazisli  almashtiruv 
kursi. 
Umumiy  holda  (ko’rinishda)  valyutani  xarid  qobiliyati  pariteti  quyidagicha 
aniqlaymiz: 
0
0
1
1
1
.
.
1
i
i
i
i
n
i
к
х
Q
P
Q
P
n
R




 
 
 
 
bu  erda:  Qi  -  tegishli  tovarlar  va  xizmatlarni  yalpi  milliy  mahsulot  yoki  milliy 
daromaddagi xissasi; n - standart tizimga (savatga) kirgan tovarlar soni; R
i1
, R
i0
 - tegishli 
ravishda (so’m va dollar hisobida) tovarlar, xizmatlar va kapitallarga bo’lgan baholar. 
Bu  indeksni  hisoblash  juda  katta  vaqt  va  mehnat  talab  qiladigan  ish.  Ma’lumki, 
bahoning oshishi valyutaning xarid qobiliyatini pasaytiradi va teskarisi. Bundan tashqari 
bahoning o’zgarishi har xil mamlakatda har xil, doimiy va turli yo’nalishda. Bu erda joriy 
xarid  qobiliyati  paritetini  hisoblash  zaruriyati  tug’iladi  va  bu  hisoblangan  ko’rsatkich 
valyutaning xarid qobiliyati indeksi deyiladi va quyidagi formula bilan hisoblaniladi: 

 

1
1
1
1
.
.
.
:
q
p
ip
q
p
J
к
х
и
 yoki 
1
J
p
 
   
Bu  indeks  valyutaning  joriy  kursini  ifodalab,  xarid  qobiliyati  paritetidan 
chetlanishi  mumkin.  Bunday  paytda  valyuta  qiymatini  past  yoki  yuqori  baholash 
to’g’risida gapirishadi. Shularni hisobga olgan holda valyuta real va joriy kurslari parallel 
aniqlash maqsadga muvofiqdir. 
Uning  asosida  valyuta  konvertatsiyasi  amalga  oshiriladigan  valyuta  pariteti  baho 
indeksi formasida ifodalanadi: 


ip
d
I
p
/
1

 
 
 
 
bu  erda:  d  -  tovar  aylanmasidagi  tovarlar  xissasi;  i
p
  -  tovar  bir  birligi  bahosi 
(taqqoslanadigan  mamlakatlar  uchun)  konvertatsiya  koeffitsientini  ifodalovchi  baho 
guruh indeksi. 
Agar 

d=1 (yoki 100%) teng bo’lsa, bu formulamiz quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 
 

ip
d
d
I
p
/
   
 
 
Talab va taklif nazariyasiga  muvofiq, taklif qilingan pul  miqdori bilan, shu pulga 
bo’lgan talab miqdori teng bo’lishi kerak, buning o’zi esa yalpi ichki mahsulot qiymatiga 
to’g’ri proportsional. Ikki mamlakat o’rtasida quyidagi bog’liqliklarni o’rnatish mumkin: 
P
1
=K
1
xR
1
xYaIM
1
; P
0
=K
0
xR
0
xYaIM
0
 ,       


 
218 
bu  erda:  P
1
,  P
0
  -  ichki  va  tashqi  bozorda  taklif  qilingan  pul  miqdori;  K
1
,  K
0
  -ichki  va 
tashqi  bozorda  bahoning  darajasini  aniqlovchi  koeffitsientlar;  YaIM  -  yalpi  ichki 
mahsulot (masalan, O’zbekiston va Yaponiya). 
Agarda  K
1
/K
0
  nisbatlari  doimiy  yoki  birga  teng  bo’lsa,  mamlakatlar  o’rtasidagi 
baholar darajasi nisbati quyidagicha ifodalananishi mumkin.  
P
1
/P
0
 = (P
1
/P
0
) x (YaIM
1
/YaIM
0
)               
Yuqoridagi formulalarni qo’llab valyuta kursining pul massasi va YaIM bog’liqligi 
tenglamasini olish mumkin: 
R = [(P
1
 – E
ch1
)/(P
0
 – E
ch0
)] x [(Z
no
 + I
0
 + E
cho
)/(Z
n1
 + I
1
 + E
ch1
)] 
bu erda; E - kapitalni sof eksporti; Z - iste’mol xarajatlari; I -investitsiyalar. 
 

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish