|
Ko’rsatkichlar
2003y.
2004y.
2005y.
2006y.
2007y.
A. Davlat maqsadli jamg’armalarisiz jami xarajatlar:
2376943,9
2743230,1 3464107,1 4313522,2 5334229,1
1. Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo’llab-quvvatlash.
Jami:
1082308,3 1305416,5 1738908,7 2255348,9 2885724,0
1.1 Maorif
623041,1
753361,2
991502,9
1359356,7 1764040,4
1.2 Sog’liqni saqlash
228708,5
282213,3
377846,9
494675,1
636085,1
1.3 Madaniyat va sport, ommaviy axborot vositalari
45852
51291,5
58381,6
66179,7
71502,5
1.4 Fan
5473
18882,3
17931,4
22549,3
28923,2
1.5 Ijtimoiy ta’minot
9519,5
10791,5
13873,2
16872,4
20688,4
1.6 Aholi uchun ijtimoiy ahamiyat kasb etadigan
hizmatlar narxidagi farqni qoplash
31900
21740,5
15979,9
13160,9
14463,8
1.7 Bolali va kam ta’minlangan oilalarga nafaqalar
137814,2
167136,2
262392,8
282554,8
350020,6
2. Iqtisodiyotga va markazlashgan investitsiyalarni
moliyalashtirishga xarajatlar
622250,2
667022,5
804254,6
952666,1
1103381,6
3. Davlat hokimiyati boshqaruv organlari va sud organlari
hamda fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlari
xarajatlari
58657,7
69933,4
95085,7
115963,0
157862,3
4. Boshqa xarajatlar
613727,7
700857,7
825858,1
989544,2
1187261,2
B. Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari maktab
ta’limining jamg’armasi xarajatlari
146007,1
261855,1
364550,0
V. Davlat maqsadli jamg’armalarining xarajatlari
804003,4
936386,6
1274001,1 1623906,9 2165915,5
Jami xarajatlari
3180947,3 3679616,7 4884115,3 6199284,1 7864694,6
O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti xarajatlar 3 guruxga bo’linadi (4.2-
jadval): ijtimoiy soxa va axolini qo’llab-quvvatlash; iqtisodiyotga va markazlashgan
investitsiyalarni moliyalashtirishga xarajatlar; davlat xokimiyati va boshqaruv organlari
va sud organlari hamda fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlari xarajatlari; Moliya
Vazirligi xuzuridagi byudjetdan tashqari maktab ta’limining jamg’armasi xarajatlari;
davlatning maqsadli jamg’armalarining xarajatlari va boshqa xarajatlarga bo’linadi.
Tahlil qilinadigan davrda davlatning maqsadli jamg’armalarisiz xarajatlar summasi 2,2
marta oshgan bo’lsa, maqsadli jamg’armalar bo’yicha xarajatlar 2,7 marta oshgan, jami
xarajatlar esa 2,5 barobarga oshib 2007 yilda 7864694,6 mln. so’mga etgan. 4.2-jadval
ma’lumotlari asosida barcha xarajatlar summasi ichida ro’y bergan tarkibiy siljishlarni
hisoblash mumkin. Masalan, ikki katta gurux (davlatni maqsadli jamg’armalarisiz
xarajatlar va davlatning maqsadli jamg’armalarining xarajatlari) o’rtasidagi nisbat
quyidagicha: 2003 yilda birinchi gurux xarajatlarining xissasi 74,7 %ni tashkil qilgan
bo’lsa, 2007 yilda bu ko’rsatkich 67,8%ni tashkil qilgan yoki 6,9 punktga pasaygan,
maorifga va solig’liqni saqlashga yo’naltiriladigan xarajatlarni jami xarajatlardagi hissasi
oshishini ijobiy baholash mumkin. Masalan, 5 yilda maorifga yo’naltirilgan
xarajatlarning hissasi 2,5 punktga oshgan.
Davlat byudjeti daromadlari va xarajatlarini taxlil qilish ularni nisbatini o’rganish
bilan davom ettiriladi.
Ma’lumki, har qanday balansga o’xshagan davlat byudjetida ham xarajatlar va
daromadlarni tengligiga rioya qilish kerak. Afsuski bu faqat nazariyada, amaliyotda esa
bunga doimo erishib bo’lmaydi. Davlat byudjetining daromadlar va xarajatlar
qismlarining bog’liqligini o’rganish maqsadida davlat byudjeti saldosi va byudjet
difitsitini (profitsitini) nisbiy darajsi ko’rsatkichlari xisoblaniladi.
Davlat byudjeti saldosi daromadlari (D) va xarajatlarning (X) farqi bilan
hisoblanadi:
94
S = D – X
Agarda davlat byudjetining saldosi ijobiy bo’lsa, byudjet profitsitli deyiladi va
teskarisi, agarda salbiy bo’lsa – difitsitli. Ayrim adabiyotlarda profitsit va difitsit
terminlari aktiv va passiv saldo so’zi bilan almashtiriladi. Bu xato emas.
Xalqaro taqqoslashlarda davlat byudjetining difitsiti mutloq miqdorlarda emas,
nisbiy daraja orqali baholanadi.
Byudjet difitsitini aniqlashda quyidagi usullardan foydalanish mumkin.
Fiskal va pul siyosatining samaradorligi baholash hamda operativ maqsadlar uchun
quyidagi formula qo’llaniladi:
100
Do'stlaringiz bilan baham: |
