Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

I
P q
P q
P
A
A
Á
A



 yoki  
P Ð
P Ð
Á
Á
À
Á


 
 
 
5.  Eng  kichik  guruhlar  uchun  eng  kichik  o’rtacha  guruh  valyuta  pariteti 
indekslarini hisoblash zarur. 
6.  Beshinchi  bosqichda  hisoblangan  indekslar  asosida  yiriklashtirilgan  paritet 
indekslarini  alohida  yiriklashgan  agregatlar  bo’yicha    hisoblash.      Masalan,      tovar    va  
xizmatlarning  iste’moli, investitsiyalar va h.k. 
7.  Oxirgi  bosqichda  agregatlar  bo’yicha  hisoblangan  indekslar  asosida  umumiy 
tovar,  xizmat  va  kapital  indekslari  aniqlanadi.  Bu  indekslar  aynan  bir  mamlakat 
valyutasining ikkinchi davlat valyutasiga nisbatan xarid qobiliyatini xarakterlaydi. 
Indekslarning  tortqichlari  (vaznlari)  turli  variantli  bo’lishi  munosabati  bilan  bir-
biridan  ±7-8  foizga  farq  qiluvchi  umumiy  valyuta  pariteti  indekslariga  ega  bo’lamiz. 
Amaliyotda  bu  farqni  yo’qotish  uchun  valyuta  paritetini  o’rtacha  geometrik  indeksi 
hisoblanadi: 





0
0
0
`
1
1
0
1
1
`
q
P
q
P
x
q
P
q
P
J
n
 
 
 
BMTning  xalqaro  valyuta  hisob-kitoblari  amaliyotida  valyuta  pariteti  indekslari, 
odatda, har qanday davlat bahosi bitta davlat bahosi (markaziy, asos kilib olingan baho) 
bilan  taqqoslanadi.  Shu  paytning  o’zida  markaziy  bahoga  nisbatan  hisoblangan  indeks 
bilan  qamrab  olinmagan  xohlangan  ikki  mamlakat  paritet  indeksi  bilvosita  hisoblanishi 
mumkin,  ya’ni  bu  mamlakatlar  uchun  hisoblangan  valyuta  pariteti  indekslari  markaziy 
mamlakat bilan hisoblangan indekslarga qayta hisoblanadi. 


 
216 
Valyuta  pariteti  indekslarini  hisoblashda,  aholi  jon  boshiga  ishlab  chiqarilgan 
tovar,  ko’rsatilgan  xizmat  va  kapital  qiymatini  taqqoslash  muhim  ahamiyat  kasb  etadi. 
Masalan, 1000 so’mga, 1000  rupiyga, 1000  frankga necha kilogramm  non, guruch  yoki 
banan  sotib  olish  mumkin,  necha  marta  sartaroshga  soch  oldirish  mumkin.  Bu 
ko’rsatkichlar,  albatta,  o’sha  davlatlar  (O’zbekiston,  Hindiston,  Kongo)  uchun  va  shu 
davlat aholisiga nisbatan hisoblanadi. 
Bu  paritetlar  ham  quyidagi  bosqichlarda  hisoblanadi.  Birinchi  bosqichda  har  bir 
tovar  va  xizmat  bahosi  nisbati  aniqlanadi.  Keyin  tortqichli  o’rtachalar  guruh  tovar  va 
xizmatlar uchun hisob-kitob qilinadi. Uchinchi bosqichda esa tegishli xissalarda umumiy 
juft darajalar paritetlari aniqlanadi. 
Yuqorida keltirilgan metodika bo’yicha XVF har bir mamlakat, guruh mamlakatlar 
va  qit’alar  bo’yicha  paritetlar  o’rnatadi.  Dalil  sifatida  XVF  tomonidan    taklif  qilingan 
turmush darajasi baholovchi koeffitsientlarni keltirishimiz mumkin. 
G’arb industrial rivojlangan davlatlar  
 
0,73 
Oldingi Sharqiy Evropa   
 
 
 
1,86 
Osiyodagi rivojlanayotgan davlatlar   
 
2,42   
Afrikadagi rivojlanayotgan davlatlar   
 
2,35 
 
Demak,  o’rtacha  turmush  darajasini baholash uchun,  masalan Hindistonni boshqa 
davlatlarga nisbatan, uning jon boshiga to’g’ri keladigan yalpi milliy mahsulotini 2,42 ga 
ko’paytirish kerak. 
Valyuta  hisob-kitoblarida  mavjud,  haqiqiy  valyuta  kurslaridan  tashqari,  kelgusida 
kutiladigan  kurslari  ham  hisoblanadi.  Bu  ish  prognozlar  tuzish  metodlari  yordamida 
bajariladi.  Valyut  kurslarini  prognozlash  metodlari  quyidagilarga  bo’linadi:  statistik 
metodlar; ekspert baholash metodlari; grafik metodi. 
Birinchi  guruh  metodlar  yordamida  makroiqtisodiy  tahlil  amalga  oshirilib  va  shu 
tahlil  asosida  umumiy  iqtisodiy  barometrlar  tuzilsa;  ikkinchi  -  bozor  kon’yunkturasi 
barometrlari; uchinchi - hozirgi zamonaviy kompyuter tahlili asosida iqtisodiy rivojlanish 
va  bozor  kon’yunkturasining  alohida  olingan  grafiklari  tuziladi.  Bu  metodlar  o’zaro 
bog’liq  va  uchala  guruh  birgalikda  umumiy  iqtisodiy  kon’yunkturani  kompleks 
baholashda umumiy baholash bazasi bo’lib xizmat qiladi. 
Valyuta    kurslarini    prognozlash    asosida    hamma    iqtisodiy  munosabatlarni  bitta 
tizimga, hamma qadriyatlarni va ichki bozorni hamma ko’rsatkichlarini barcha iqtisodiy 
munosabatlar bilan, jahon bozori ko’rsatkichlari va qadriyatlari bilan bog’lovchi valyuta 
xarid qobiliyatini ob’ektiv baholash pariteti yotadi. 
Mohiyati  bo’yicha  valyuta  xarid  qilish  qobiliyati  iqtisodiy  rivojlanishning  bosh 
savoli,  aynan shu  davlatdagi bahoning  o’sish darajasi, boshqa  davlatlardagi  o’sish bilan 
tenglik  qanday  saqlanib  turadi  degan  savolga  javob  beradi.  Ma’lumki,  milliy  bahoni 
o’sishi boshqa davlatlarga nisbatan yuqori bo’lsa, milliy valyutaning kursi tushib ketadi 
va teskarisi. 
Umumiy holda, valyut xarid qobiliyati pariteti quyidagi formula bilan hisoblanadi: 

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish