―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI 4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI 30 - SENTABR 2020 - YIL ―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal 156
www.academiascience.uz
yordamida o`sha qahramonlar obrazlarini yaratish va mana shulardan faoliyat
jarayonida foydalansa , bola mutlaqo zerikmaydi va faoliyat tugab qolmasligini
istaydi. Faoliyat so`ngida bolalarni rag`batlantirish maqsadida berilgan savollar
bolalar faoliyat jarayonida ko`rgan va eshitgan voqea hodisalarini yana bir bor
ko`rish va eslashiga, yaxshi va yaxshi emas holatlarni ongida va ruhiyatida qayta his
qilishiga sabab bo`ladi ,bu holat bolani xotirasini kuchayishiga, his tuyg`ularini
tushunishiga ya`ni ( o`zini yaxshi va yaxshi emas obrazlar o`rniga qo`yib ko`rishi) ni
ta`minlab beradi bolani taffakkurini kengayishiga , atrofidagi insonlarni qilgan hatti
harakatlariga qarab xarakterlarini faoliyatdagi qahramonlarga o`xshatishlari , 5
yoshdagi bolalar emassional tarzida aytib bera oladi u holatda sekin astalik bilan
insonlar dunyosini anglab yetishni bohslaydi bunday faoliyatdan bola umri davomida
olishi kerak bo`lgan ta`lim tarbiyani olgan hisoblaydi.
Aziz tarbiyachi bu yuqorida sodir bo`layotgan holatlar , siz tarbiya qilayotgan
bolajonlarni hayot yo`lida bir qadam olg`a yurdi degani
Kelajagimiz egalarini har kun bir qadam olg`a yurishlari uchun ozgina
vaqtimizni ayamay fidoiy bo`lsak biz kasbimiz oldidagi burchimizni bajargan
hisoblanamiz
Aziz mushtariy va kasbini o`z faxri deb bilgan tarbiyachilar qurish –yasash
faoliyati ham xuddi nutq o`stirish faoliyati kabi bolalar rivojlanishiga muhim o`rin
tutuvchi faoliyat turidan biri hisoblanadi .
Masalan : oddiygina ―do`kon qurish ― mavzusini ko`rib chiqamiz. Aynan
faoliyatni bolalarga yetkazish uchun turli do`kon suratlari va suratlar tushirilgan
slaydlarni yoki quruvchilar tomonidan do`kon qurish jarayonlarini bolalarga
ko`rgazma sifatida ko`rsatamiz xuddi shu o`zida bolalar ongida mehnat tarbiyasini
amalga oshirish hissi paydo bo`ladi ular turli quruvchilarni mehnat jarayonlarini
ko`rib quruvchilik kasbga qiziqish paydo bo`ladi, tayyor bo`lgan do`konlar suratini
ko`rib nafosat ( estetik) tarbiya shakllanadi . Faoliyatni boshlashdan oldin bolalarga
shunaqa ko`rgazmalar muhim o`rin tutadi . ko`rgazmalarni namoish jarayonida har
bir surat, qurilish anjomlar , (taxta sement g`isht , tom qismini qoplovchi xom
ashyolar) ularni tayyorlash uchun juda ko`p insonlarning mehnati evaziga bunyod
bo`lgani tushuntirib, tejamkorlik saboqlarini berishlari mumkin, shu o`rinda
do`konlarning turlari ya`ni ( qurilish mollari, oziq-ovqat, o`yinchoqlar, shirinliklar,)
do`konlari haqida ham tushuntirish mimkin, jismoniy mehnatga o`rgatish ham
mumkin, quruvchilar mehtatiga izoh berib tushuntirish ishlarini olib borilsa bolalarga
axloqiy tarbiyalarni berishni uddalay oladi ya`ni( ularni menatlaini qadrlash kabi juda
kuchli bo`lgan umum insoniy qadriyatlarni) aynan kichik guruh bolalari bilan ishlash
jaryonidan boshlash zarur deb bilaman.