―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
132 
www.academiascience.uz
bo‘lgan usullar bilan sovun ishlab chiqarilyapti. Bunda yog‘larni yuqori bosimda suv 
ta‘sirida gidrolizlab hosil bo‘lgan yuqori karbon kislatani soda Na
2
CO
3 
ta‘sirida 
sovunga aylantiriladi. Agregat holatiga ko‘ra qattiq, suyuq, quyuq hamda 
kukunsimon sovunlar bo‘ladi.Ishlatish maqsadiga ko‘ra: xo‘jalik sovunlari (kir 
sovun) va atir sovun bo‘linadi. Kir sovuni: tarkibida 60-70% C
16
- undan ortiq uglerod 
atomlarini saqlagan yog‘ kislotalarining tuzlari bo‘lib, qattiq va kukunsimon holatda 
ishlab chiqariladi. Unga qo‘shimchalar sifatida turli moddalar qo‘shib yuvish 
xususiyatlari oshiriladi. Atir sovun: tarkibida 74-80% C
10
-C
14
ta uglerod atomlari 
saqlagan yog‘ kislotalarning tuzlari bo‘lib, qattiq va suyuq holda turli rang va 
hushbo‘y hidli holatda ishlab chiqariladi. Ular sovuq va issiq suvda yaxshi ko‘pirish 
hususiyatiga ega, chunki ularga qo‘shimcha kokos moyi va quyi molekulyar sun‘iy 
yog‘ kislotalari ham qo‘shiladi. Rang berish maqsadida ularga anilin bo‘yoqlar, 
rodamin qizili, metanil sarig‘i qo‘shiladi. Dezinfeksiyalovchi hususiyat hosil qilish 
uchun atir sovunlarga timol, krezol va bor kislota qo‘shiladi.
Yuqoridagi keltirilgan fikrlardan shunday xulosa qilish mumkinki, xalq 
xo‘jaligida sovun va sun‘iy yuvish vositalari ahamiyati juda katta ekanligini ko‘rish 
mumkin. Ularning ahamiyati qanday deysizmi? Ular bilan biz har kun ro‘paro 
bo‘lamiz ya‘ni tozallikka amal qilgan holda qo‘l, yuzlarimizni yuvamiz. Undan 
tashqari idish-tovoqlarni yuvishda ham ishlatamiz. Demak ko‘rinib turibtiki ular 
bizga kerak. Lekin ularni bundanda arzon va sifatli ishlab chiqarish uchun mini 
korxonalarni qurishimiz va atrof muhitga zarar yetkazmaydigan qilib ishlatishimiz 
zarur.